Xây dựng Nghị định mới về chữ ký số để đẩy mạnh ứng dụng CNTT
(ICTPress) - Để hướng dẫn thi hành Luật giao dịch điện tử năm 2005, ngày 15/2/2007, Chính phủ ban hành Nghị định số 26/2007/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật giao dịch điện tử về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số. Nghị định 26 đã được sửa đổi, bổ sung hai lần.
Nhằm đáp ứng các yêu cầu thực tiễn trong quá trình quản lý các tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số cũng như phù hợp xu thế phát triển của thị trường, công nghệ đang phát triển nhanh, Bộ TT&TT sẽ chủ trì xây dựng Nghị định mới thay thế Nghị định 26/2007/NĐ-CP ngày 15/2/2017 quy định chi tiết thi hành Luật giao dịch điện tử về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số và các Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 26.
Tại cuộc họp lần thứ nhất của Ban soạn thảo do Bộ TT&TT chủ trì mới đây ngày 14/4, các đại biểu là thành viên của Ban Soạn thảo đến từ các Bộ, ngành đều thống nhất cần thiết phải xây dựng Nghị định mới thay thế Nghị định 26/2007/NĐ-CP để đáp ứng với tình hình phát triển mới.
Ông Lã Hoàng Trung, Giám đốc Trung tâm chứng thực điện tử quốc gia (NEAC), Bộ TT&TT, Tổ trưởng Tổ biên tập Nghị định thay thế Nghị định 26/2007/NĐ-CP cho biết một số hiện trạng bất cập như điều kiện cấp phép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng hiện nay theo quy định của Nghị định 26/2007/NĐ-CP còn khá dễ dàng dẫn đến tình trạng 9 CA công cộng cung cấp dịch vụ trong một thị trường có hơn 1 triệu người sử dụng và cạnh tranh rất gay gắt và cạnh tranh giữa các đại lý. Đội ngũ kỹ thuật của các CA thường ít và không ổn định, dẫn đến gặp khó khăn khi giải quyết các sự cố.
Một bất cập khác là Nghị định 26/2007/NĐ-CP chưa quy định rõ ràng về liên thông giữa các tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng và tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên dùng phục vụ các cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị. Chính điều này gây khó khăn cho các cơ quan nhà nước sử dụng chữ ký số chuyên dùng khi thực hiện các dịch vụ công trực tuyến như khai thuế qua mạng… Đồng thời, cũng chưa có quy định về liên thông giữa các CA công cộng của Việt Nam với các CA nước ngoài nên việc sử dụng chữ ký số nước ngoài ở Việt Nam gặp nhiều khó khăn.
Một số đại biểu cho biết hiện tại Việt Nam có 9 CA công cộng phục vụ thị trường 1 triệu người sử dụng chữ ký số là quy hoạch không hợp lý. Hàn Quốc chỉ có 6 CA công cộng phục vụ 30 triệu người sử dụng chữ ký số.
Đại diện Bộ Tài chính phát biểu tại cuộc họp đã đề nghị cần rà soát lại hệ thống các văn bản pháp luật liên quan như: Luật Thương mại, Luật Cơ yếu, Luật Tổ chức chính phủ. Nghị định mới cũng cần làm rõ quy mô, tính chất của các CA phục vụ hệ thống chính trị. Đại diện Bộ Tài chính cũng nêu ra một vấn đề rất cần quan tâm khi xây dựng Nghị định mới như đối với các CA chuyên dùng nội bộ thì có cần quản lý không, nếu quản lý thì ở mức độ nào hay giá trị pháp lý của chữ ký số có thay thế con dấu được không?
Ông Lê Đức Thành, Phó Cục trưởng Cục CNTT và Thống kê hải quan, Tổng cục Hải quan cho biết, là cơ quan nhà nước sử dụng chữ ký số rất nhiều trong hoạt động quản lý nhà nước, đặc biệt là trong giao dịch với các doanh nghiệp đã chia sẻ những kinh nghiệm thực tế, những vướng mắc trong hoạt động ứng dụng chữ ký số. Trong một năm có 9,4 triệu giao dịch về khai hải quan thực hiện trên môi trường điện tử, hoàn toàn dùng chữ ký số. Chưa tính đến khoảng 9 triệu giao dịch về thanh toán. Do đó, chữ ký số đóng vai trò rất quan trọng.
Ông Thành cũng chia sẻ một thực tế nữa là các công ty đa quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam như Intel, Foxconn… thường dùng chung một chữ ký số của công ty mẹ. Theo đó, ông Thành đề nghị Nghị định thay thế mới cần có những quy định về công nhận chữ ký số nước ngoài và các hoạt động thanh kiểm tra đối với những chữ ký số nước ngoài.
Ngoài ra, ông Thành cũng cho biết là Hải Quan gặp một vướng mắc khác là một quyết định thuế được ban hành và sẽ phát huy hiệu lực từ một thời điểm nhất định. Việc tính thuế suất vào thời điểm quyết định thuế cũ hết hiệu lực và quyết định thuế mới được áp dụng hiện đang gây ra những tranh chấp pháp lý giữa cơ quan thuế và doanh nghiệp vì đồng hồ của các CA khác nhau không trùng khớp, không có cái gọi là time stamp (giờ chuẩn mà các CA phải áp dụng). Ông Thành cũng kiến nghị Bộ TT&TT – cơ quan quản lý các CA công cộng cần quy định đồng hồ thời gian tiêu chuẩn cho tất cả các CA công cộng, tạo điều kiện dễ dàng cho ngành Hải quan trong quá trình hoạt động.
Đại diện Bảo hiểm Xã hội Việt Nam kiến nghị cần có sự quy định linh hoạt về sử dụng chữ ký số công cộng và chữ ký số chuyên dùng, chứ không nên quy định cứng như hiện nay, dẫn đến việc thực thi gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong việc đóng bảo hiểm xã hội của những người hoạt động trong cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị.
Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thành Hưng, Trưởng Ban soạn thảo nhận định: Nghị định 26/2007/NĐ-CP là một Nghị định quan trọng và đặc biệt vì liên quan đến an toàn, đến sự tín nhiệm. Do đó việc xây dựng Nghị định mới thay thế Nghị định 26/2007/NĐ-CP cần phải chú trọng đến tỉnh khả thi, đáp ứng sự phát triển của lĩnh vực này vì Nghị định này tác động đến những lĩnh vực quan trọng trong xã hội như: thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội…
Thứ trưởng chỉ đạo Tổ biên tập Nghị định dựa trên các ý kiến tham gia đóng góp trong cuộc họp để xây dựng thành nhóm các vấn đề quan trọng, cần phải sửa đổi để trình lên Ban soạn thảo. Đồng thời, Trung tâm chứng thực chữ ký số cần phối hợp chặt chẽ với Ban Cơ yếu Chính phủ điều chỉnh, bổ sung Báo cáo thực hiện Nghị định 26/2007/NĐ-CP giai đoạn 2007-2017, trong đó nêu đầy đủ những thành tựu đạt được và những vướng mắc, khó khăn cần giải quyết.
Được biết, thường trực Ban soạn thảo, Trung tâm NEAC sẽ triển khai xây dựng Đề cương của Nghị định mới và sớm trình Ban soạn thảo.
Theo NEAC, tới nay Việt Nam có có 09 tổ chức được Bộ TT&TT cấp giấy phép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng. Hơn 580.000 tổ chức, doanh nghiệp và các đơn vị trực thuộc, các chi nhánh sử dụng chữ ký số kê khai thuế qua mạng. Gần 70.000 doanh nghiệp sử dụng chữ ký số trong khai báo hải quan. Khoảng 124.000 doanh nghiệp sử dụng chữ ký số trong kê khai bảo hiểm xã hội. Theo số liệu thống kê, đến 31/12/2015, toàn quốc có tổng số 1.422.800 chứng thư số công cộng được cấp phát, trong đó số lượng đang hoạt động là 733.846. Số lượng chứng thư số công cộng được cấp và sử dụng chủ yếu để khai thuế qua mạng, hải quan điện tử, bảo hiểm xã hội.
Về tình hình ứng dụng chữ ký số tại các Bộ, ngành, địa phương, năm 2009 mới chỉ có 2/30 Bộ, cơ quan ngang Bộ ứng dụng chữ ký số chuyên dùng do Ban Cơ yếu Chính phủ cấp. Đến năm 2015 đã có 26/30 Bộ, cơ quan ngang Bộ sử dụng chữ ký số. Tính đến 31/12/2015, theo khảo sát, đã có 19/22 Bộ, cơ quan ngang Bộ (86,36%) ứng dụng chữ ký số phục vụ hoạt động quản lý, nghiệp vụ trao đổi thông tin trong phạm vi nội bộ. 5/22 Bộ cung cấp các dịch vụ công trực tuyến có sử dụng chữ ký số nhằm xác thực người dùng. Tính đến năm 2015, đã có 52/63 địa phương được cấp chữ ký số chuyên dùng.
Minh Anh