Võ Trọng Nghĩa và thiết kế nhà cho người nghèo toàn cầu

Sau những thiết kế xanh nổi tiếng, kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa đang xây nhà cho đối tượng thu nhập thấp với khát vọng nhân rộng ra ngoài biên giới.

Ở Việt Nam, Võ Trọng Nghĩa đứng số 1 về số lượng giải thưởng kiến trúc quốc tế cũng như tần suất nhận giải với các công trình "xanh". Từ năm 2008 đến nay, anh nhận đều đặn vài ba giải thưởng mỗi năm. Trong đó, có nhiều giải thưởng danh giá như thiết kế "Nhà cho cây" được chọn là thiết kế nhà đẹp nhất năm 2014 của Tạp chí Đánh giá Kiến trúc (Architectural Review) (Anh).

Từ mơ xây trường làng đến xây nhà rẻ cho toàn cầu

Khi đã khẳng định tài năng với những thiết kế sang trọng và thân thiện với môi trường, kiến trúc sư xanh nghĩ đến những người chung cảnh ngộ với mình khi còn thơ ấu.

Võ Trọng Nghĩa sinh ra trong gia đình thuần nông và học trong nhà tranh vách đất ở xã Phú Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Sự khó khăn thuở nhỏ khiến người con vùng đất nắng và gió khao khát xây một ngôi trường vững bền cho học sinh. Và từ đó, đưa đến giấc mơ thiết kế nơi che mưa, che nắng cho người thu nhập thấp mà hiện thực là sự ra đời của nhà S, vào năm 2013. 

Nhà S đang được xây dựng ở Ba Vì, Hà Nội. Ảnh: Amanda Mustard/The New York Times

Nhà S hiện nay, qua nhiều mẫu thiết kế, bao gồm bộ khung bằng thép nhẹ. Tường làm từ thép mỏng giúp tăng độ cứng và ổn định cho khung. Chân cột làm bằng bê tông, giữ khung nhà ở khoảng cách nhất định so với mặt đất, nhờ đó, đảm bảo độ bền của nhà, dù trong điều kiện nóng ẩm.

Nhờ đó, nhà S có nhiều ưu điểm cho người nghèo như chi phí thấp, dễ xây dựng, dễ vận chuyển và bền. "Giống như Lego, rất dễ xây", Nguyễn Đức Trung, giám sát công trình nhà S ở Ba Vì (Hà Nội) trả lời phỏng vấn của tờ New York Times. Đội thợ xây tiết lộ họ ấn tượng với tốc độ xây nhà, khoảng 1h có thể lắp xong khung nhà.

"Nhà cho cây" - thiết kế nhà đẹp nhất năm 2014 của Tạp chí Đánh giá Kiến trúc (Architectural Review) (Anh). Ảnh: Võ Trọng Nghĩa

Đơn hàng tiềm năng từ vùng nghèo hay xung đột

Theo người con Quảng Bình, nhà S phù hợp với các môi trường khác nhau khi khung nhà trị giá hơn 32 triệu có thể mua riêng và nhà hoàn thiện với bất kỳ vật liệu địa phương. Một nhà S hoàn chỉnh có giá khoảng 45-69 triệu đồng, bao gồm tường bằng lưới mắt cáo sắt và một mái tôn, theo tờ New York Times.

Với mức giá xấp xỉ thu nhập trung bình năm 2016 của người Việt (hơn 50 triệu đồng), nhà S được kỳ vọng có thể sản xuất hàng loạt thiết kế dễ xây và vận chuyển ở các khu nghèo, vùng khó khăn không chỉ ở trong nước mà còn cho thị trường nước ngoài. Hiện nay, công ty của Võ Trọng Nghĩa đang tìm kiếm những đơn đặt hàng đầu tiên từ các khách hàng tiềm năng ở Peru, Nigeria, Vanuatu, Yemen, Iraq và Syria.

Tờ New York Times đánh giá cao ý nghĩa nhân đạo của nhà S khi ví nó với dự án nhà ở xã hội của các kiến trúc sư Nhật, Chile, Thụy Sĩ như nhà tạm trú làm từ các cuộn giấy tái chế cho các nạn nhân thiên tai và bạo lực của kiến trúc sư Nhật Shigeru Ban hay nhà xã hội "có lời" của kiến trúc sư Chile Alejandro Aravena, mà người dân trả tiền nhà hai tầng mới xây một nửa theo giá trợ cấp của nhà nước và hoàn thành nó khi họ có đủ khả năng.

Nhà S năm 2014. Ảnh: Võ Trọng Nghĩa

Mặc dù nhận được sự ca ngợi đó, nhiều kiến trúc sư bày tỏ lo ngại về khả năng hiện thực hóa ý tưởng trên, Chang Jiat Hwee, PGS kiến trúc sư của Đại học Quốc gia Singapore và tác giả sách "Bảng phả hệ của Kiến trúc Nhiệt đới: Mạng lưới, Thiên nhiên và Khoa học Kỹ thuật thuộc địa" lo ngại nhà S có thể mắc lỗi tiếp cận thiết kế theo hướng toàn cầu mà bỏ qua các yếu tố địa phương: "Võ Trọng Nghĩa là một kiến trúc sư giỏi và công ty của anh thiết kế những căn hộ gia đình đẹp. Nhưng tôi nghĩ thiết kế một mẫu nhà hàng loạt có nhiều thách thức"

Bà Phạm Thúy Loan, Phó Giám đốc Viện Kiến trúc Việt Nam cho rằng nhà S có lẽ phù hợp với người dân miền Nam vì người miền Bắc vẫn chuộng nhà bê tông truyền thống. Ngoài ra, nhà S có thể dùng làm nhà tạm cho lao động nhập cư làm việc gần Hà Nội.

Nguồn: Thu Thủy/hanoitv.vn