Chuông làng báo - "Từ điển" về nghề báo!

Đầu xuân Giáp Ngọ, tủ sách của giới báo chí Việt Nam vinh dự đón nhận sự “trình làng” của "Chuông làng báo". Cuốn sách là “cẩm nang” - một tác phẩm rất đáng đọc, trải nghiệm và suy ngẫm đối với những ai quan tâm đến báo chí - truyền thông, nhất là các nhà báo Việt Nam, bởi từ lâu những bài viết luận bàn, trao đổi ý kiến về những vấn đề mang tính thời sự, liên quan đến nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp báo chí và nền báo chí nước nhà cũng như trên thế giới… sắc sảo luôn được các học giả nghiêm cẩn đón đọc như một món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống học thuật. Và Chuông làng báo đã đáp ứng sự mong đợi đó!

Với 108 tiểu phẩm - 108 tình huống, sự kiện liên quan đến các vấn đề về báo chí trong và ngoài nước, tác giả đã đề cập, luận giải, trao đổi một cách thẳng thắn về những vấn đề nóng hổi của cuộc sống, những bức xúc của dư luận xã hội, đặc biệt những vấn đề đang đặt ra liên quan đến nghề nghiệp của người làm báo hiện nay… Giọng điệu của những bài viết trong Chuông làng báo vừa giản dị, trong sáng, nhưng không kém phần sâu sắc, lắng đọng và pha chất hài hước, hóm hỉnh, uyên thâm…

Đọc Chuông làng báo, chúng ta không khó nhận ra rằng, đề tài mà tác giả luận giải vô cùng đa dạng và phong phú. Qua lăng kính và sự trải nghiệm của tác giả, nhiều bài viết tưởng chừng như chỉ tập trung “bóc tách” những mặt trái của xã hội, tuy nhiên, trong ẩn ý sâu sa đó, tác giả đã sử dụng nhuần nhuyễn và khéo léo ngôn từ của mình, để khen ngợi, vinh danh những nhà báo tài năng, trung thực, dũng cảm, say mê nghề nghiệp, cống hiến hết mình cho sự nghiệp báo chí nước nhà. Trong dòng chảy thông tin cạnh tranh khốc liệt và đa chiều hiện nay, một bài viết chỉ với số từ vẻn vẹn trong khuôn khổ A4, nhưng tác giả đã tận dụng được diễn đàn đó để cổ vũ những tấm gương tốt, gửi gắm những nhận thức, quan niệm về nghề nghiệp rất vinh quang nhưng quá đỗi nhọc nhằn của nhà báo, thể hiện qua một số bài: Chức phận người làm báo; Phạm Xuân Ẩn - Nhà báo và điệp viên đều hoàn hảo; Nhà báo có mực trong máu v.v...

Chuông làng báo cũng có không ít bài viết phê phán những hành vi, cách ứng xử không đúng đắn, những sai lầm không đáng có của một bộ phận người làm báo. Bằng cách phân tích, nêu vấn đề hết sức nhẹ nhàng, tác giả đã đề cập những sự kiện mang tính thời sự được xã hội quan tâm, qua đó, bày tỏ quan điểm, thể hiện thái độ, đồng thời đưa ra những bình luận sắc sảo, rút ra những bài học quý báu về nghề báo. Mặc dù phê bình thẳng thắn đấy, nhưng không khó nhận ra sự độ lượng, bao dung và chia sẻ của tác giả với các đồng nghiệp qua những bài viết: “Vô trách nhiệm”; Nghèo vải; Tên mới cho bệnh cũ, Lượm ơi, thôi rồi!; Món “Tết xào”; Học làm báo; Lỗi tại đâu? v.v...

Là một nhà báo trưởng thành từ phóng viên đến là nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực nghiên cứu về báo chí - truyền thông, từng trải qua các chức vụ lãnh đạo, quản lý báo chí và hiện đang là một cán bộ có trọng trách không nhỏ, tác giả mong muốn qua những bài viết của mình, nhắn nhủ các đồng nghiệp phải không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện vì một nền báo chí hiện đại. Qua các bài viết hết sức ngắn gọn và cô đọng, tác giả tỏ rõ thái độ chính trị thẳng thắn, rõ ràng, không khoan nhượng đối với những quan điểm, thái độ sai trái, cách nhìn thiếu tính xây dựng, phê phán những bài viết thiếu thiện chí, xuyên tạc, bôi nhọ đất nước và con người Việt Nam, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh quốc gia và chế độ ta, thể hiện qua một số bài viết: Tự do báo chí kiểu bỏ tù; Đánh thuê; Món cháo rìu; Hội chứng Ô-ba-ma; Cháy nhà ra mặt chuột v.v...

Cái tứ, cái cớ để tác giả Chuông làng báo viết nên các bài viết rất sinh động và phong phú. Có khi chỉ là một sự kiện, vấn đề nóng trong xã hội hoặc những vấn đề về nghiệp vụ báo chí. Với cách diễn đạt đơn giản, dễ hiểu, nhưng lôgic, chặt chẽ. Đặc biệt, tác giả rất chú ý đến từng câu chữ, cách tổ chức bài viết đều theo những tầng nấc, lớp lang, thật mạch lạc và mực thước. Có thể thấy, tác giả rất tinh tường trong quan sát, lựa chọn những chi tiết đắt, hợp lý đủ để gửi gắm vào đó những tình cảm, quan niệm và những trải nghiệm nghề nghiệp sâu sắc của mình. Như Nhà báo Hữu Tọ từng viết: “Cho dù xuất phát cái tứ hay duyên cớ gì thì điểm hội tụ của tất cả các bài viết trong Chuông làng báo đều trở về nghề báo, cụ thể hơn là đều hội ở sự am tường sâu sắc về nghề báo. Ở một khía cạnh nào đó, Chuông làng báo gần như một từ điển về nghề báo. Người đọc có thể tìm thấy trong đó rất nhiều vấn đề của nghiệp vụ báo chí, của nghề làm báo, từ những quan điểm lý luận, những cơ sở chính trị, xã hội của báo chí đến những tình huống, hành vi, phong cách, ngón nghề cụ thể. Và đằng sau đó là sự hiểu biết, am tường rộng và sâu của tác giả về báo chí. Điều này cũng dễ hiểu vì tác giả là một người nghiên cứu, giảng dạy lâu năm, có tiếng về báo chí, cũng là người đi nhiều, biết nhiều và từng trải thực tế nghề làm báo từ nhiệm vụ phóng viên cho đến cương vị lãnh đạo cao nhất của một tòa soạn”.

Đọc Chuông làng báo, chúng ta không thể không ấn tượng về ngôn ngữ của tác giả. Trong các bài viết, tác giả sử dụng những thành ngữ, tục ngữ thật đắt, đúng chỗ và giàu sức thể hiện. Đặc biệt, nhiều bài viết được kết thúc bằng vài câu thơ hài hước, hóm hỉnh, nhưng đậm chất nhân văn, giàu tính giáo dục, song lại rất nghiêm túc, quyết liệt, thậm chí nêu bật bài học sâu sắc về đạo lý, phương pháp làm nghề báo, về cách hành xử trong xã hội. Chất châm biếm và vần điệu của thơ dường như làm cho bài thơ trở nên nhẹ nhàng, người đọc tiếp nhận cũng dễ dàng và lắng đọng hơn, ví dụ như:

Thanh thiên bạch nhật – giữa ban ngày,

Đưa tin kiểu ấy có mà gay!

(“Phi công ngủ hay nhà báo ngủ”)

Chuông làng báo đã chính thức ra mắt độc giả. Đúng như tên gọi của nó, Chuông làng báo thực sự là một từ điển về nghề báo cho tất cả ai quan tâm đến lĩnh vực này. Qua những bài viết của mình, tác giả muốn gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh cho các nhà báo - người ghi lại lịch sử với tấm lòng chân thành và đầy trách nhiệm. Những tiếng chuông đó thực sự hữu ích cho mỗi chúng ta.

Xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc! XUÂN GIÁP NGỌ

Thành Lợi

Nguồn: Nhà báo và Công luận