Làm thế nào để xây dựng một thành phố thông minh

(ICTPress) - Koh Buck Song, tác giả đồng thời cũng là người hiệu đính của hơn 20 cuốn sách kiêm cựu giám sát viên chính trị cho tờ The Straits Times của Singapore đã có cuộc trò chuyện với ông Stefan Sjöström, Phó chủ tịch phụ trách Khu vực Công, Microsoft châu Á trong series nội dung về Tầm nhìn châu Á.

Koh Buck Song (trái) và Stefan Sjöström (phải)

Ông Sjöström đã chia sẻ các nội dung An toàn Công cộng và An ninh quốc gia, Y tế và Giáo dục trên khắp khu vực, bán hàng và phát triển thị trường Chính phủ... Các nội dung công việc này đã định nghĩa lại ý niệm của ông về các thành phố thông minh.

Một thành Phố thông minh có đặc điểm gì?

"Không có gì phấn khởi hơn là nhìn thấy công nghệ được đưa vào sử dụng tốt trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân."

Lớn lên ở Stockholm, Thụy Điển, tầm nhìn của Stefan Sjöström về phát triển thế giới gắn liền với sự phát triển bền vững và công nghệ. Nổi tiếng là một thành phố "xanh - sạch - đẹp" và cam kết sử dụng kỹ thuật số trong việc quản lý, Stockholm đã được mệnh danh là một trong 10 thành phố thông minh nhất ở châu Âu. Stockholm thậm chí còn vạch ra định hướng triển khai công nghệ để giải quyết các vấn đề đô thị hóa - chẳng hạn như nhà ở và giao thông vận tải, trong quy hoạch thành phố thông minh Tầm nhìn đến năm 2030.

Tuy nhiên, Sjöström chỉ thực sự bị ấn tượng bởi tác động của công nghệ theo một cách rất cá nhân 12 năm trước. "Tôi được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vòm họng, và suốt 8 ngày sau đó tôi thực sự không biết liệu tôi còn lại 3 tuần, 3 tháng hay 3 năm nữa để sống - tôi đã hoàn toàn bị mất phương hướng", ông kể lại.

Sau khi được điều trị, Sjöström đã nhận ra việc chẩn đoán sớm đã tạo sự khác biệt hoàn toàn giữa sự sống và cái chết cho ông như thế nào - và có thể làm như vậy cho tất cả mọi người khác nếu họ được tiếp cận với công nghệ hỗ trợ. Khi đó ông đã quyết tâm, nếu được trao cơ hội thứ hai để sống, ông muốn đền đáp lại cho xã hội - và cách tạo nhiều tác động nhất để làm như vậy là dân chủ hóa công nghệ vì lợi ích của công chúng.

Chuyến đi Lào cùng vợ ông vài năm trước đây đã thúc đẩy thêm mong muốn của Sjöström về việc cống hiến nhiều hơn cho cộng đồng, đặc biệt là ở châu Á, nơi mà nhiều quốc gia còn ít được tiếp cận công nghệ. Dự định ban đầu chỉ là một kỳ nghỉ nhân dịp về hưu, nhưng hoàn cảnh của người dân tại ngôi làng hẻo lánh nơi họ ghé thăm khiến ông nhận ra rằng vẫn còn nhiều điều nữa mà ông muốn thực hiện.

"Họ phải vật lộn với quần áo, vật lộn với điện và nước sạch, v.v. và tôi cảm thấy rất bất lực, bởi vì tôi hầu như không thể giúp được gì khi là khách du lịch. Khi Microsoft mời tôi về chỉ đạo bộ phận thu hút sự tham gia của khu vực công ở châu Á và làm việc với các chính phủ và lãnh đạo thành phố để rút ra giá trị từ công nghệ, tôi thấy đây chính là cơ hội để tôi có thể tạo sự khác biệt. Cùng với động lực mong muốn làm những điều tốt đẹp, đó là một cơ hội tuyệt vời để tôi có thể đền đáp lại cho cộng đồng".

Hiện nay, ông Sjöström giữ chức Phó chủ tịch khu vực công của Microsoft châu Á, phụ trách giám sát các hoạt động bán hàng và phát triển thị trường cho Chính phủ, An toàn Công cộng và An ninh Quốc gia, Y tế và Giáo dục trên khắp khu vực. Ông cũng dành khá nhiều thời gian để chia sẻ với các lãnh đạo tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại sao  có thể tận dụng công nghệ như một nhân tố làm thay đổi xã hội và cộng đồng.

Trong năm 2015, ông Sjöström đã chỉ đạo chương trình giới thiệu cho các quan chức chính phủ cấp cao cách thức công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) có thể được sử dụng để chống lại nạn buôn bán người. Hợp tác với Tổ Chức  di dân quốc tế (IOM) và các chuyên gia từ một số cơ quan Liên hợp quốc và Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID), ông đã chỉ đạo ra mắt cổng thông tin gọi vốn cộng đồng (www.6degree.org), với mục đích gây quỹ nhằm giúp các nạn nhân buôn người được hồi hương.

Một trong những điều đã thôi thúc ông Sjöström nhất kể từ khi đảm trách vai trò này là khái niệm "Thành phố thông minh" mang một ý nghĩa mới trong thế giới kỹ thuật số ngày nay. Trong khi trước đây khái niệm này thường chỉ mang nghĩa là tiếp cận các công nghệ, thì nay đã phát triển và trở nên thú vị hơn qua sự hợp lưu của các công nghệ điện toán đám mây (ĐTĐM) và kỹ thuật số.

Hiện nay, sẽ chính xác hơn khi định nghĩa một thành phố thông minh dựa theo cách thức nó khai thác ĐTĐM để cung cấp dịch vụ cho người dân theo cách linh hoạt, có khả năng mở rộng và an toàn."Đây không phải là một cuộc cách mạng, mà là một sự tiến hóa. Bạn càng thu được nhiều giá trị từ công nghệ, thì cuộc sống của tất cả mọi người sẽ càng trở nên tốt hơn."

Ông Sjöström trích dẫn ví dụ về Singapore, quốc gia đang áp dụng các công nghệ đám mây để xây dựng giải pháp cho các vấn đề đáng chú ý như lũ quét. "Những gì thành phố đã thực hiện đó là công bố các Giao  diện lập trình ứng Dụng (API) để các nhà phát triển phần mềm có thể truy cập các camera CCTV và cảm biến nước. Từ đó xây dựng các giải pháp để cho phép các chủ tiệm biết mực nước tại Singapore vào bất cứ thời điểm nào, và cảnh báo cho họ khi mực nước dâng quá cao để tránh thiệt hại hàng tồn kho."

Camera gắn trên người là một ví dụ tuyệt vời khác về cách công nghệ có thể giúp định hướng các vấn đề và hành vi xã hội theo cách tích cực và mang tính xây dựng, ông Sjöström cho biết. "Tại Hoa Kỳ, thực tế cho thấy camera gắn trên người đã giúp cảnh sát giảm đáng kể các sự cố họ gặp phải. Nếu bắt được vụ nào đó, bằng chứng được thu thập và trình bày rõ ràng, và điều đó giúp đưa ra quyết định đúng đắn hơn và nhanh hơn."

Nhưng Sjöström nhanh chóng nhận ra rằng những sự đổi mới theo định hướng ĐTĐM không chỉ dành cho các nước đã phát triển. Trong thế giới kỹ thuật số hiện nay, công nghệ nên là yếu tố mang lại cơ hội và lợi thế công bằng, và trao quyền cho các nước mới nổi để ước mơ lớn hơn so với trước đây.

Ông đặc biệt là hy vọng sẽ xóa bỏ được khoảng cách số thông qua điện thoại thông minh, chính là thiết bị mà hầu hết mọi người trong các thị trường này đều dùng để truy cập Internet và thực hiện các giao dịch ngân hàng qua thiết bị di động để giúp tiếp cận dễ dàng hơn tới các ngân hàng.

Sự lạc quan của ông Sjöström là có cơ sở; như một phần trong vai trò của mình, ông làm việc với rất nhiều thị trưởng thành phố để tổ chức các 'appathon' - sự kiện nơi giới trẻ tại địa phương phát triển các ứng dụng di động mà có thể giải quyết các vấn đề tại các thành phố của họ và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Ông Sjöström nhớ lại lần đặc biệt bị ấn tượng bởi M-Bonk, tại sự kiện Microsoft CityApp Appathon tổ chức tại thành phố Sidoarjo, Indonesia, vào tháng 10/2015. Ứng dụng di động này cho phép người dân báo cáo điều kiện đường xá nghèo nàn đến các cơ quan chính quyền để họ có hành động nhanh chóng. Với ứng dụng này, người dân có thể tag và gửi báo cáo hoặc hình ảnh về các vấn đề như ổ gà bằng cách sử dụng điện thoại thông minh của họ.

"Tôi nghĩ rằng M-Bonk là một ví dụ tuyệt vời của phương pháp tiếp cận hướng tới công nghệ và đặt người dân lên trên hết. Sự chuyển đổi thật sự chỉ có thể đạt được nếu công nghệ cho phép sự hợp tác và thu hút sự tham gia của người dân”, ông Sjöström cho hay. 

Sjöström đặt ra những câu hỏi như vậy trong công việc hàng ngày của mình, khi ông tư vấn cho các chính phủ làm thế nào họ có thể áp dụng các công nghệ của thành phố thông minh để cải thiện việc cung cấp dịch vụ công dân và để nâng cao năng suất. Ông trích dẫn sự hợp tác giữa Microsoft và chính phủ Singapore để thăm dò việc sử dụng chatbot cho một số dịch vụ công cộng chọn lọc là một ví dụ. 

"Một quốc gia thông minh đòi hỏi các giải pháp thông minh," ông Sjöström cho biết khi đề cập đến tầm nhìn của Singapore trong việc tận dụng công nghệ để xây dựng các hệ thống và dịch vụ thông minh. "Khai thác sức mạnh của điện toán hội thoại nhằm phát triển các dịch vụ thông minh trả lời câu hỏi của người dân và giúp họ thực hiện nhiệm vụ trên các trang web của chính phủ là một phương pháp tiếp cận như vậy."

Ông đã đưa ra một ví dụ khác về quản trị kỹ thuật số, đề cập đến cách chính quyền Queensland, Úc, đã cải tiến quy trình làm việc của mình bằng cách đưa Office 365 vào cho nhân viên sử dụng. Kế hoạch thiết kế thành phố thông minh của Queensland, "Chiến lược ICT 2013-2017", nhắm tới việc cải thiện khả năng cung cấp dịch vụ công dân thông qua việc sử dụng và phân tích dữ liệu chính phủ tốt hơn. Các tính năng của Office 365, chẳng hạn như hợp tác dựa trên ĐTĐM, gửi tin nhắn và email, cùng với mạng xã hội doanh nghiệp (DN) Yammer, cho phép nhân viên giao tiếp tốt hơn và làm việc hiệu quả hơn.

Đối với bang Andhra Pradesh ở Ấn Độ, công nghệ học máy (machine learning) đang được ứng dụng để tạo ra các giải pháp mới cho các vấn đề xã hội gây bức xúc như giảm tỷ lệ bỏ học. Điểm dữ liệu từ khoảng 10.000 trường học được theo dõi, giúp dự đoán những học sinh nào có khả năng sẽ bỏ học trước khoảng 12 tháng.

"Sự can thiệp đạt hiệu quả cao hơn và có thể làm được điều đó bằng việc phân tích nguồn dữ liệu phong phú," ông Sjöström cho hay. "Các trường học giờ đây có thêm nhiều thời gian để ứng phó hơn so với trước, khi mà họ chỉ có thể phát hiện sau khi đã có kết quả thi, mà lúc đó thì đã quá muộn rồi."

Các công nghệ thành phố thông minh đầy hứa hẹn đối với các thành phố ở châu Á, nhưng thông qua các tương tác của mình với các thị trưởng và lãnh đạo thành phố, Sjöström nhận thấy tất cả họ đều có mối quan ngại khi nói đến việc tạo lập cơ sở hạ tầng cho một nền kinh tế kỹ thuật số.

"Công nghệ cần tiến tới việc giúp đỡ các chính phủ sử dụng dịch vụ đám mây công cộng vì lợi ích của công chúng. Chỉ khi đó những  lợi ích của ĐTĐM mới tiếp cận được tới tất cả công dân." 

Đối với các thành phố đã phát triển, có một thách thức lớn là sự tự mãn. "Một số thành phố ngồi trên di sản của cơ sở hạ tầng kỹ thuật số đã phát triển trong nhiều năm, và đã trở nên thoải mái đến mức họ không cảm thấy sự cần thiết phải thay đổi cách họ làm mọi việc," ông nhận xét.

Nhưng kháng lại sự thay đổi là điều nguy hiểm, bởi vì tốc độ phát triển của công nghệ làm cho đường cong học tập trở nên dốc hơn bao giờ hết.

"Có lối tư duy đúng là điều rất quan trọng để giải quyết các vấn đề của tương lai và chuẩn bị cho người dân sẵn sàng đối phó với chúng. Nếu bạn giữ nguyên mọi thứ, bạn sẽ dễ bị tổn thương bởi vì hệ thống của bạn dễ bị tổn thương. Khung cửa sổ cơ hội đang di chuyển nhanh chóng và chúng ta cần phải học cách di chuyển cùng với nó.", ông Sjöström nhấn mạnh. 

Đối với các thành phố đang phát triển, thách thức nằm ở việc xây dựng sự hỗ trợ của chính phủ cho các DN khởi nghiệp. "Nền tảng ĐTĐM là một sự hỗ trợ tuyệt vời, nhưng ngoài sự sẵn có của công nghệ, các chính phủ cần phải tận dụng hiệu quả các nhân tài của địa phương để tìm ra các giải pháp cho địa phương. Điều rất quan trọng là cần trao quyền cho các nhà phát triển phần mềm tại địa phương, bởi vì họ là những người gần gũi nhất với các vấn đề để thực sự thúc đẩy được sự thay đổi," ông Sjöström nhấn mạnh.

Tin tưởng các nhà phát triển tại địa phương để tìm ra các giải pháp cho địa phương cũng là một động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, Sjöström chỉ ra. "Nó nuôi dưỡng một cảm giác về tinh thần làm chủ trong giới trẻ, khi họ nhận thấy các giải pháp của họ có khả năng mở rộng và có một DN thương mại được xây dựng dựa theo đó. Họ cảm thấy như họ thực sự có sức mạnh để thay đổi thế giới."

Tuy vậy, bất chấp những thử thách đặc biệt mà họ phải đối mặt, tất cả thành phố đều có cùng một mối quan ngại về an ninh. Với sự ra đời của ĐTĐM và sự gia tăng nhanh chóng của các thiết bị thông minh, an ninh không chỉ còn giới hạn ở an ninh quốc gia, mà còn là an ninh mạng và đảm bảo sự riêng tư của dữ liệu cá nhân của người dân.

"Các chính phủ đang tự nhận thấy ngày càng phải chịu nhiều trách nhiệm về việc xây dựng các hệ thống bảo vệ an ninh dữ liệu và sự riêng tư của người dân," ông Sjöström khẳng định. Cho dù đó là nâng cấp hệ điều hành của họ hay làm việc với các công ty phần mềm để cập nhật các chính sách và pháp luật, an ninh vẫn là mối ưu tiên cao trong chương trình nghị sự của các chính phủ trên khắp châu Á. "Họ biết rằng họ không chỉ phải theo kịp về thời gian, mà còn phải bắt kịp kỹ năng và sự tinh vi của tội phạm mạng." 

Sức mạnh của tuổi trẻ trong ứng dụng công nghệ

"Chúng ta sẽ chứng kiến công nghệ được sử dụng tốt hơn rất nhiều ở các thành phố trên khắp châu Á Thái Bình Dương nếu thế hệ trẻ tận dụng và ứng dụng công nghệ." 

Các thành phố thông minh không chỉ cần đến công nghệ, mà còn đòi hỏi phải có các nhà lãnh đạo thông minh. Một phần lớn trong công việc của Stefan Sjöström liên quan đến việc kết giao với các thị trưởng thành phố, và hiểu được điều gì khiến họ phải mất ngủ hàng đêm.

Giao thông vận tải đứng đầu danh sách các vấn đề cần cải thiện trên khắp các thành phố ở châu Á Thái Bình Dương theo một cuộc khảo sát của Microsoft. 7 trên 10 người tin rằng công nghệ là một chất xúc tác cho các điều kiện sống tốt hơn.

Là đại diện của sự thay đổi, các nhà lãnh đạo trẻ cần phải nhìn xa trông rộng và một phần của điều này đó là biết làm thế nào để tận dụng tốt công nghệ. "Công nghệ có thể giúp định hướng các vấn đề và hành vi xã hội theo cách thật sự mang tính xây dựng, do đó, các nhà lãnh đạo trẻ sẽ phát triển một tầm nhìn về việc làm thế nào để khai thác nó nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân," ông Sjöström cho hay.

"Các nhà lãnh đạo trẻ sẽ không xem công nghệ như là phần việc của các giám đốc thông tin, mà chỉ ủy nhiệm chức năng đó cho họ. Thay vào đó, họ sẽ dám sử dụng công nghệ như là 'vũ khí lợi hại' để khắc phục các vấn đề tại địa phương và mang lại giá trị cho cộng đồng của họ", Sjöström tiếp lời. 

Microsoft CityApp Appathon là một cuộc thi nơi các sinh viên đam mê nghiên cứu khoa học và những người đam mê công nghệ sáng tạo nên các ứng dụng giúp giải quyết thách thức của đô thị như chăm sóc sức khỏe và giáo dục. "Điều này sẽ gửi một thông điệp rõ ràng và mạnh mẽ đến cho mọi công dân để họ biết rằng mình cũng có thể tham gia trong việc xây dựng một thành phố thông minh như thế nào," ông Sjöström cho biết.