Khai ấn đền Trần và những điều cần biết

Hiện nay mọi công tác chuẩn bị đã hoàn tất! Lễ khai ấn đền Trần năm Bính Thân – 2016 sẽ đựơc diễn ra vào giờ Tý (từ 23h00 đến 01h00) đêm 14 rạng sáng ngày 15 tháng Giêng âm lịch, tại Khu di tích đền Trần tọa lạc trên đường Trần Thừa, phường Lộc Vượng (trước là thôn Tức Mặc, xã Lộc Vượng) TP.Nam Định, tỉnh Nam Định.

Lễ khai ấn

Đây là một phong tục tập quán được nhiều tầng lớp nhân dân trong cả nước trông đợi khi một năm mới bắt đầu. Lễ khai ấn có từ thời nhà Trần, Trần Triều tổ chức lễ khai ấn để bắt đầu trở lại công việc sau một kỳ nghĩ dài đón mừng năm mới.

Đền Trần hay còn gọi là Phủ Thiên Trường. Đây không phải là kinh thành nhưng lại được chọn làm nơi khai ấn đầu xuân bởi trong cuộc chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông, Kinh Đô Thăng Long thực hiện kế sách “vườn không nhà trống”, rút lui chiến lược về nơi đây lập thành căn cứ địa dễ tiến thoái như một “Thủ đô kháng chiến” theo cách gọi hiện đại để tận dụng địa thế và huy động sức người, sức của của cả một vùng trấn Sơn Nam.

Đền Trần là nơi thờ các vị Vua nhà Trần cùng các quan lại có công phù tá nhà Trần. Đền Trần được xây dựng trên nền Thái Miếu cũ của nhà Trần đã bị quân Minh phá hủy vào thế kỷ 15. Cụm di tích đền Trần ngày nay bao gồm 3 công trình kiến trúc chính: Đền Thiên Trường là nơi lập ban thờ có bài vị của 14 vị Vua nhà Trần cùng các quan có công lớn phù tá nhà Trần. Đền Cố Trạch là nơi thờ Quốc Công Tiết Chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn cùng gia đình và gia tướng của Ngài. Và đền Trùng Hoa hay còn gọi là Cung Trùng Hoa là nơi thờ 14 pho tượng bằng đồng của 14 vị vua nhà Trần cùng bài vị của bá quan văn, võ.

Theo “Bách khoa toàn thư” lễ khai ấn Đền Trần là một tập tục có từ thế kỷ XIII, cụ thể là năm 1239 của triều đại nhà Trần thực hiện nghi lễ tế Tiên Tổ. Tại phủ Thiên Trường, vua Trần mở tiệc chiêu đãi và phong tước cho những quan, quân có công phù tá nhà Trần.

Những năm kháng chiến chống quân Nguyên- Mông sau đó, Lễ khai ấn đã bị gián đoạn cho tới năm 1262 mới được Thượng hoàng Trần Thánh Tông cho mở lại nghi lễ khai ấn này. Trải qua bao thế kỷ, ấn cũ đã bị thất lạc. Năm 1822, vua Minh Mạng trong một lần vi hành có ghé qua nơi đây thăm di tích và đã cho khắc lại ấn.

Ấn đền Trần

Tương truyền, ấn cũ khắc là “Trần triều chi bảo”, ấn mới được khắc lại “Tự Trần Điền Miếu” nhằm có ý để nhắc lại tích cũ. Dưới còn có khắc thêm câu “Cương Vô Phước Tích”. Và cũng từ đây, Lễ khai ấn vào giờ Tý (từ 23h – 01h00) ngày Rằm (15) tháng Giêng âm lịch hàng năm là một tập tục văn hóa mang tính nhân văn để nhà vua các đời sau tế lễ Trời, Đất, Tiên Tổ nhằm thể hiện lòng thành kính biết ơn, Đồng thời cũng là “tín hiệu nhắc nhở” toàn quân và dân chấm dứt các hoạt động vui chơi ngày Tết, thực sự bắt tay tập trung vào công việc.

Lễ khai ấn tại đền Trần hàng năm vẫn được UBND tỉnh Nam Định duy trì đến nay, xong về hình thức nghi lễ thì có đơn giản hơn trước nhiều.

Tại đền Cố Trạch các bô lão tề tựu đông đủ để lễ Đức Thánh Trần, sau đó tham dự buổi lễ khai ấn đầu năm. Hòm ấn được đặt trang trọng trên ban thờ, ngay trước mặt tượng thờ Trần Hưng Đạo, trong hòm có hai quả ấn. Đúng 12 giờ đêm, buổi lễ được bắt đầu do một cụ bô lão cao niên nhất sẽ đứng ra thay mặt dân làng làm lễ. Tiếp đó người rước hòm ấn đi theo nhịp trống, chiêng cùng ánh đèn, nến, tiến sang đền Thiên Trường tiếp tục làm lễ, cuối cùng là tổ chức đóng ấn, cụ bô lão cao niên nhất sẽ đại diện cầm ấn đóng dấu son đỏ lên các tờ giấy vàng đã được chuẩn bị sẵn rồi chia phát cho những người tham dự buổi lễ, đem về treo tại một nơi trang trọng trong nhà để cầu phúc, cầu an, cầu may, mong tránh khỏi mọi hoạn nạn rủi ro trong năm mới.

Trước đây chỉ có lễ, những năm gần đây các cơ quan quản lý văn hoá, cùng chính quyền địa phương tổ chức thành lễ hội khai ấn đền Trần. Đặc biệt, lễ khai ấn đền Trần hằng nằm đều có sự tham dự của đại diện lãnh đạo Đảng và Nhà Nước.

Nguồn: Thái Anh/congluan.vn