Ưu điểm, thành tích và hạn chế đều liên quan đến phóng viên, biên tập viên

(ICTPress) - “Cả ưu điểm, thành tích và hạn chế thiếu sót đều liên quan nhân tố con người - tức đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên”, Đồng chí Đinh Thế Huynh, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo đã cho biết tại tổng kết Hội nghị cán bộ báo chí toàn quốc triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2012.

Ảnh: QĐND

Hội nghị này được Ban Tuyên giáo trung ương phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam và Tỉnh ủy Quảng Ninh tổ chức tại Quảng Ninh trong 2 ngày 29 và 30/3/2012.

Tại Hội nghị này, các đồng chí: Lê Hồng Anh, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư T.Ư; Đinh Thế Huynh, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo T.Ư; Nguyễn Bắc Son, Uỷ viên T.Ư Đảng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, dự và chỉ đạo Hội nghị.

Dự  hội nghị còn có các đồng chí: Thuận Hữu, Ủy viên T.Ư Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Phạm Minh Chính, Uỷ viên T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh; Nguyễn Thế Kỷ, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo T.Ư; Đỗ Quý Doãn, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông;  đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, đoàn thể T.Ư và địa phương; cùng gần 600 đại biểu là lãnh đạo các cơ quan chỉ đạo, quản lý, chủ quản, cơ quan báo chí cả nước.

Hội nghị lần này đã nghiêm khắc nhận rõ 4 hạn chế, thiếu sót sau đây:

 - Một số cơ quan và cán bộ báo chí chưa nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò, trách nhiệm của báo chí trước xã hội và trước sự nghiệp đổi mới của đất nước; nhận thức, sự nhạy bén chính trị còn hạn chế, bất cập; chưa coi trọng việc phát hiện, biểu dương, cổ vũ nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt; xa rời tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ chính; thiếu nhạy bén trong xử lý thông tin, nhất là những thông tin quan trọng, phức tạp liên quan đối ngoại, biển đảo, quốc phòng - an ninh, công tác xây dựng luật pháp và sửa đổi, bổ sung Hiến pháp. Thậm chí, có trường hợp một số cơ quan báo chí bị lôi cuốn làm nóng một số vụ việc, vấn đề, gây trở ngại cho việc xử lý, giải quyết, ổn định tình hình xã hội. 

- Xu hướng “thương mại hoá” hoạt động báo chí, hạ thấp chất lượng chính trị, văn hoá, khoa học, nghiệp vụ chưa được đẩy lùi. Thậm chí, ở một số cơ quan báo chí điện tử, báo in, chuyên san, phụ san xu hướng này có lúc nghiêm trọng khiến xã hội lo ngại, công chúng bức xúc. Biểu hiện rõ nhất là việc khai thác thiếu chọn lọc, xô bồ các sự việc, vấn đề, nội dung giật gân, câu khách như chuyện “khoe hàng”, “lộ hàng”, các vụ án ly kỳ, rùng rợn… nhằm chiều theo thị hiếu thiếu lành mạnh của một bộ phận công chúng hạn chế, lệch lạc về thẩm mỹ, lối sống.

- Một số cơ quan và một số nhà báo đưa thông tin thiếu chuẩn xác, thiếu trách nhiệm, thậm chí vi phạm đạo đức người làm báo, lợi dụng nghề nghiệp để trục lợi.

- Một số đài truyền hình, chạy theo xu hướng mở thêm nhiều kênh sóng, trong khi năng lực sản xuất có hạn, dẫn đến lệ thuộc các đối tác nước ngoài; phát chiếu quá nhiều chương trình nước ngoài, trong đó có nhiều chương trình, không phù hợp tâm lý, lối sống, thẩm mỹ của dân tộc, ảnh hưởng tiêu cực đến công chúng, nhất là giới trẻ.

Đồng chí Đinh Thế Huynh cho biết giải pháp cũng được bàn kỹ với sự thống nhất rất cao tại Hội nghị là: điều quan trọng, có tính quyết định để làm chuyển biến tình hình là phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ báo chí. Cần thật sự coi trọng, đề cao công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ báo chí cả về nhận thức và bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp. Phải làm đều, làm thường xuyên, gắn với việc nghiên cứu, quán triệt, thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” trong các cơ quan báo chí. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cũng cần rà soát quy trình tác nghiệp của phóng viên, biên tập viên, tòa soạn để chủ động tránh các sai sót đáng tiếc. Để làm được điều này, cần rút kinh nghiệm sâu sắc từ một số va vấp trong thời gian qua.

Như Báo cáo đã xác định và đồng chí Lê Hồng Anh, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư đã chỉ đạo, năm 2012, cùng với tuyên truyền nhiều sự kiện, vấn đề quan trọng khác, báo chí cần tập trung tuyên truyền đưa Nghị quyết, các văn kiện Đại hội XI của Đảng, các kết luận và Nghị quyết của Hội nghị Trung ương - trong đó, Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 4 (khoá XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” có ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt - vào cuộc sống, gắn với đẩy mạnh học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; nhiệm vụ kinh tế - xã hội theo Kết luận Hội nghị Trung ương 3 (khóa XI), Nghị quyết 11 của Chính phủ; công tác đối ngoại, an ninh - quốc phòng; xây dựng luật, trong đó công tác sửa đổi, bổ sung Hiến pháp… là rất quan trọng.

Trước khối lượng công việc rất lớn, yêu cầu chất lượng rất cao, cùng những thuận lợi khá cơ bản, nhiệm vụ nặng nề trên triển khai trong bối cảnh, điều kiện nhiều khó khăn, thách thức, đồng chí Đinh Thế Huynh đề nghị các cơ quan báo chí chú ý một số vấn đề sau:

Thứ nhất, như trên đã phân tích, công tác thông tin, tuyên truyền luôn được khẳng định như một giải pháp trong việc triển khai thực hiện các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, nhất là NQ TW4 về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, các Nghị quyết của Quốc hội và của Chính phủ. Do vậy, báo chí phải tiếp tục bám sát định hướng chính trị tư tưởng của Đảng và Nhà nước, nêu cao tinh thần chủ động, tuyên truyền thường xuyên, liên tục, có trọng tâm, sáng tạo bằng những hình thức hấp dẫn, sinh động, thuyết phục.

Giải pháp để làm tốt nhiệm vụ này như đã nêu ở phần trên là tập trung sức nâng cao chất lượng đội ngũ những người làm báo từ Tổng Biên tập, Giám đốc, Ban Biên tập, Ban lãnh đạo các cơ quan báo chí đến đội ngũ phóng viên, biên tập viên cả về nhận thức, bản lĩnh, sự nhạy bén về chính trị, trình độ nghiệp vụ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp.

Thứ hai, bám sát thực tiễn của đất nước, phát hiện, cổ vũ những nhân tố mới, gương người tốt, việc tốt, các phong trào thi đua yêu nước của nhân dân, đồng thời tích cực đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, các tệ nạn và tiêu cực xã hội. Đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống diễn biến hòa bình, phản bác các thông tin và luận điệu sai trái của các thế lực thù địch.

Tiếp tục phát huy vai trò quan trọng của báo chí trong công tác giám sát, phản biện xã hội. Giám sát, phản biện là cần thiết, nhằm góp phần hoàn thiện các chủ trương, chính sách, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Nhà nước và các bộ, ngành, địa phương.

Tuy nhiên, phản biện, góp ý phải có lý, có tình, cân nhắc liều lượng, mức độ, thời điểm; đặc biệt, góp ý, phản biện phải xuất phát từ động cơ lành mạnh, khách quan, công bằng, với thái độ ứng xử văn hóa và tinh thần xây dựng. Mọi sự quy kết, áp đặt, cường điệu, “làm nóng” vấn đề không những không có tác dụng tích cực mà còn có thể tạo nên những bức xúc xã hội không đáng có.

Thứ ba, cần  kiên quyết khắc phục khuynh hướng “thương mại hóa”. Đây là thiếu sót, khuyết điểm đã kéo dài từ nhiều năm. Cơ quan chỉ đạo, quản lý đã nhiều lần lưu ý, phân tích, chỉ ra các biểu hiện, mức độ, hậu quả. Nguyên nhân chủ yếu của khuyết điểm này là ở chỗ báo chí bị chi phối bởi lợi nhuận.

Rõ ràng, vấn đề tài chính hiện đang là sự quan tâm, đồng thời là khó khăn của nhiều cơ quan báo chí. Tuy nhiên, cần thấy rằng, báo chí cách mạng không thể thu lợi từ những nội dung phi văn hóa, thiếu lương thiện. Báo chí cách mạng là một bộ phận của công tác tư tưởng, văn hóa của Đảng, không thể thoát ly chức năng cao quý là góp phần chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục con người, nhất là thế hệ trẻ; không thể vì lợi ích cục bộ của một vài cơ quan báo chí mà coi nhẹ ý nghĩa chính trị, giá trị thẩm mỹ, văn hóa, làm phương hại đến lợi ích của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Điều này, chính một số cơ quan báo chí cũng đã đề cập, lên tiếng, cảnh báo.

Thứ tư, tăng cường hơn nữa mối quan hệ phối hợp giữa cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí với các cơ quan chủ quản báo chí và từng cơ quan báo chí, trong đó, cần đặc biệt coi trọng, phát huy hơn nữa vai trò cơ quan chủ quản. Những năm gần đây, chúng ta đã thực hiện định kỳ, có chất lượng giao ban báo chí định kỳ, giao ban các cơ quan chủ quản báo chí.

Ngoài ra, căn cứ yêu cầu, Ban, Bộ, Hội cũng tổ chức một số cuộc họp đột xuất với các cơ quan chủ quản để xử lý các vấn đề cụ thể. Thông qua đó, chúng ta chủ động cung cấp, chia sẻ thông tin; thống nhất nhận thức, hướng xử lý; cách thức chỉ đạo, định hướng, tuyên truyền các nhiệm vụ quan trọng của đất nước.

Thời gian tới, cần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động giao ban báo chí theo hướng đảm bảo đúng thành phần; giữ vững kỷ luật thông tin; tăng cường cung cấp thông tin, đối thoại, trao đổi giữa cơ quan chỉ đạo, quản lý, cơ quan  chủ quản báo chí và cơ quan báo chí; từ đó có quyết tâm cao và tự giác hơn trong quá trình triển khai nhiệm vụ. Các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí cần tính đến việc xây dựng văn bản quy định phương thức chỉ đạo của cơ quan chỉ đạo với cơ quan chủ quản trong chỉ đạo báo chí theo hướng các cơ quan chủ quản phải thật sự đề cao vai trò của mình với hoạt động của các cơ quan báo chí thuộc phạm vi phụ trách.

Thứ năm, tăng cường cung cấp thông tin và định hướng thông tin cho báo chí. Trong nhiều trường hợp, công tác định hướng đi sau thông tin báo chí. Nguyên nhân quan trọng là các bộ, ban, ngành còn chưa chủ động cung cấp thông tin cho các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí cũng như cho báo chí. Vì lẽ đó, cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí thiếu cơ sở để định hướng; báo chí thiếu nguồn tin chính thống để thông tin, phải phụ thuộc vào các nguồn tin tự khai thác nên nhiều khi không đảm bảo tính chuẩn xác.

Bên cạnh đó, Quy chế người phát ngôn đã được Chính phủ quy định chưa được thực hiện tốt. Trong thời gian tới, các cơ quan lãnh đạo, quản lý báo chí cần đề nghị, yêu cầu các ngành, các cấp, các địa phương quan tâm, chú ý hơn đến các nội dung, vấn đề nêu trên để phục vụ tốt hơn hoạt động tác nghiệp của các cơ quan báo chí.

Thứ sáu, các cơ quan chỉ đạo và quản lý báo chí cần phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với các bộ, ngành, cơ quan liên quan xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách về báo chí. Để đảm bảo tính khoa học, công việc này cần được triển khai trên tinh thần nhận thức rõ tính chất đặc thù của công tác báo chí cũng như hoạt động tác nghiệp của nhà báo; phân biệt rõ  đặc điểm từng loại hình báo chí, cơ quan báo chí… gắn với quy hoạch, sắp xếp hệ thống báo chí theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả. Nếu triển khai tốt, việc làm này sẽ giúp cho chúng ta tránh được lãng phí nguồn lực, quản lý chặt chẽ hơn, tạo điều kiện thuận lợi để báo chí phát triển một cách bền vững, thực hiện tốt tôn chỉ, mục đích của từng cơ quan báo chí.

Thứ bảy, mấy năm gần đây, báo điện tử trên mạng Internet có bước phát triển mạnh mẽ, ngày càng có vị trí quan trọng trong đời sống báo chí và xã hội. Tuy nhiên, báo chí điện tử cũng bộc lộ nhiều hạn chế, thiếu sót về nội dung thông tin. Để giải quyết những tồn tại, yếu kém của loại hình báo chí điện tử, cần có những hội nghị chuyên sâu, song tôi đề nghị các đồng chí lãnh đạo các cơ quan báo chí điện tử chủ động quan tâm hơn nữa tới quá trình tác nghiệp của phóng viên, quy trình biên tập xuất bản báo của các tòa soạn để khắc phục một cách cơ bản sai sót, khuyết điểm trong thời gian tới. 

Mai Anh