Nghề báo

“Muốn viết tin, bài kinh tế hấp dẫn thì trước hết nhà báo phải định vị được rằng, bạn đang húc đầu vào những tảng đá “khô khan và khó hiểu”. Và nhiệm vụ của nhà báo kinh tế là phải làm cho nó trở nên “ướt át và dễ hiểu”. Đó là chia sẻ của Nhà báo - TS. Trần Ngọc Châu- Giám đốc Kênh Truyền hình Kinh tế- Tài chính FBNC (Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh) - một cây bút tài chính có nghề và lâu năm.

+ Có ý kiến cho rằng, hiện nay, đội ngũ nhà báo viết về kinh tế của nước ta đã tăng lên đáng kể về số lượng, nhưng số nhà báo viết về kinh tế một cách sắc sảo thì chưa nhiều. Với kinh nghiệm của một nhà báo kinh tế có nghề, ông nhìn nhận về vấn đề này như thế nào?

Ảnh: 

(ICTPress) - Là một nhà báo đến từ bang Chhattisgarh, Ấn Độ, tâm chấn của cuộc bạo loạn năm 2006, Shubhranshu Choudhary đã luôn phải đối mặt với những khó khăn trong nghề.

Một nhà báo công dân thực hiện một phỏng vấn bằng cách sử dụng điện thoại di động của mình ở bang Chhattisgarh, Ấn Độ

Cuộc nổi dậy mà theo Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh miêu tả vào năm 2006 là “thách thức an ninh trong nước lớn hơn bất kỳ bao giờ” của Ấn Độ đã kéo theo sức mạnh từ các cộng đồng trong nước bị tước quyền công dân mà họ chiếm khá đông ở Chhattisgarh.

Theo Liên hợp quốc, có đến 100 triệu người trên toàn Ấn Độ sống trong “các bộ tộc”, sống trong các điều kiện nông thôn bần cùng so với hoặc thấp hơn những người như ở khu vực châu Phi cận Sahara.

Mặc dù họ là trung tâm của cuộc xung đột nói trên nhưng tiếng nói của họ hoàn toàn vắng bóng trên các diễn đàn truyền thông.

“Không có lấy một nhà báo thuộc một bộ tộc nào. Có một khoảng cách thật sự: người đọc, người viết, các cơ quan truyền thông đều đứng 1 bên, số dân 100 triệu người này đứng ở phía kia. Báo chí hoàn toàn là một phía”, Choudhary cho biết.

Không chỉ tiếng nói người dân là bộ lạc vắng bóng trên phương tiện truyền thông - họ không thể tiếp cận như những người dân khác, Choudhary cho hay. Có quá nhiều rào cản. Họ nói bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau với những thực hiện công tác truyền thông. Nhiều người không biết đọc hoặc viết. Họ sống ở những ngôi làng xa xôi, không thể tiếp cận và không có điện.

“Để đến tới một ngôi làng, bạn cần phải vượt qua 5 con sông và 5 ngọn đồi - và không hề có đường đi. Cách thức giao tiếp duy nhất đối với họ là với chồng, hay vợ hoặc các xã bên cạnh nếu họ đi chợ, bởi vì không có đài, tivi, tạp chí hoặc bất cứ thứ gì bằng ngôn ngữ của họ”, Choudhary cho biết thêm.

Choudhary, từng là một nhà báo của BBC, đã chứng kiến mối liên hệ giữa việc bị loại trừ của người nghèo nông thôn và bạo lực nổ ra ở đây. “Điều này là tự nhiên khi các mối quan tâm của bạn không được lắng nghe bạn phải tìm con đường khác - con đường này đã dẫn đến ý thức hệ quá khích”.

Và do đó với sự hỗ trợ của Trung tâm quốc tế cho các nhà báo, mà Choudhary là một hiệp sỹ báo chí quốc tế, bắt đầu một thử nghiệm báo chí công dân.

“Chúng tôi hiểu rằng sẽ cần phải rẻ và giọng nói là yếu tố then chốt - bởi vì quá nhiều người không biết đọc và viết. Giai đoạn đầu của thử nghiệm này bao gồm các trạm phát thanh cộng đồng và Internet “đã thất bại hoàn toàn”. Nhưng sau đó Choudhary có một chiến lược khác, đó là tập trung vào điện thoại di động (ĐTDĐ), có tỷ lệ thâm nhập 74% ở Ấn Độ.

ĐTDĐ là một công cụ phổ biến nhất ở Ấn Độ hiện nay. Mặc dù tỷ lệ thâm nhập di động ở các vùng nông thôn chỉ khoảng một nửa quốc gia (36%), điện thoại vẫn là một tầm nhìn cho cộng đồng thậm chí ở những làng xa xôi nhất. Khi chúng tôi bắt đầu làm việc vào năm 2004 - 2005 ở các làng xã, chúng ta không hề thấy một chiếc điện thoại nào. Nhưng đã có một sự thay đổi to lớn. Sử dụng ĐTDĐ đã bùng nổ, Choudhary nói.

Kết quả, CGNet Swara (thường gọi là “Tiếng nói của Chhattisgarh”) là một cổng thoại cho phép bất cứ ai có ĐTDĐ có thể ghi và nghe tin tức và các chủ đề yêu thích. Cách thức hoạt động của chương trình này khá đơn giản: quay số dịch vụ, người sử dụng bấm phím “1” để ghi một bản tin, hoặc bấm phím “2” để nghe. Một khi tin tức được ghi, sẽ được một nhóm đánh giá thẩm định và biên tập trước khi người dân tiếp cận dịch vụ.

Dịch vụ này “tốt hơn chúng tôi trông đợi”. Trong hai năm kể từ khi khởi động, Swara đã có 9.000 người sử dụng, thực hiện hơn 30.000 cuộc gọi và xuất bản 750 câu chuyện tin tức, trong đó có một số đã có những câu chuyện có ảnh hưởng lớn.

Ví dụ, vào tháng 1 năm ngoái, Sware đã đăng tải một cuộc phỏng vấn nhà báo công dân với Pitbasu Bhoi, một người đàn ông tàn tật đã cho biết đã không được trả lương cho 100 ngày làm việc cho một chương trình bảo đảm việc làm nông thông của chính phủ. Đứa con trai bé bỏng của Bhoi đã chết vì anh không có tiền mang con mình đến bệnh viện để chữa trị. Nhật báo quốc gia đã đăng tải câu chuyện này và một tia sáng đã đến với cái mà các nhà hoạt động cho biết là có đơn kiện tập thể về số lương không được chi trả. Bhoi hiện nay đã chủ động đóng góp các tin tức cho dịch vụ báo chí này.

Các câu chuyện khác đã chia sẻ như các làng xã đang được phá trụi trong các cuộc đột kích của lực lượng an ninh, hành động tàn nhẫn của cảnh sát, các chương trình lương thực cho trẻ em nghèo nhiều tháng mà không nhận được sự cung cấp, và phải chịu việc đất bị phá dần cho khai thác mỏ.

Hình thức báo chí này cho phép con người ở những cộng đồng này có thể được lắng nghe, Elisa Tinsley thuộc Trung tâm quốc tế về các nhà báo cho biết.

Đây là nền tảng truyền thông đầu tiên của hình thức này dành cho những người dân nghèo ở đây. Khi họ quan tâm nhiều hơn về ngôn ngữ riêng của mình, một số nhà báo hay luật sư sẽ truyền thông hoặc các quan chức biết được các tin tức và sẽ giải quyết vấn đề sau đó vòng luẩn quẩn sẽ được giải quyết. Dịch vụ này cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc gìn giữ các ngôn ngữ thiểu số, Choudhary cho biết.

Elisa Tinsley, giám đốc học bổng báo chí quốc tế Knight của ICJ, và cựu biên tập viên thế giới của tờ USA Today cho biết sáng kiến này là một ví dụ điển hình của hình thức báo chí mà chương trình tìm kiếm khuyến khích.

“Swara sử dụng hệ thống ĐTDĐ sáng tạo để giúp các cộng đồng vùng sâu xa lần đầu tiên được tiếp cận tin tức địa phương. Và điều này cho phép những con người ở những cộng đồng này được lắng nghe, buộc chính phủ quan tâm và tạo ra sự minh bạch”.

Swara hoạt động được nhờ chi phí thấp và sự phổ biến của ĐTDĐ và sự thành công của dự án đã được các khu vực khác trên thế giới áp dụng. Ở Indonesia, RuaiSwara đang cung cấp một dịch vụ tương tự ở Bahasa, trong khi một dịch vụ liên quan, RuaiSMS, sử dụng tin nhắn văn bản để hỗ trợ công dân đưa tin ở Tây Kalimantan và Tây Borneo. Các dự án khác lấy mô hình từ Swara cũng đang được triển khai ở Ai Cập và Aghanistan.

Choudhary đang tiếp tục gắn kết với mô hình này, với hy vọng vượt qua những khó khăn về pháp lý và kết hợp một bộ phận vô tuyến sóng ngắn vào các hoạt động của Swara. Với lý do này, Swara cần chú ý đặc biệt về sự chính xác của các bản tin.

Mai Anh

Theo CNN, Time

Ảnh: 

Ngày 1-3, tại hội thảo về phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí do Cục Báo chí - Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) phối hợp với Đại sứ quán Anh tổ chức tại TP Hải Dương, ông Hoàng Hữu Lượng, Cục trưởng Cục Báo chí, đánh giá từ khi có quy chế phát ngôn, việc cung cấp thông tin thường xuyên không phải nơi nào cũng thực hiện nghiêm túc. Khi có những sự kiện đột xuất xảy ra thì chưa tổ chức họp báo kịp thời để cung cấp thông tin. Ông Lượng cũng cho biết trong năm nay, Bộ TT&TT sẽ tổ chức hội nghị tổng kết bốn năm thực hiện quy chế phát ngôn của Thủ tướng.

Không chuyên nghiệp nên tốt nhất là… né

Phó Chánh văn phòng UBND huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) từ chối không cho các PV vào tìm hiểu thông tin. Ảnh: HH

Theo ông Nguyễn Văn Hiếu, Trưởng phòng Pháp luật chính sách (Cục Báo chí), việc thực hiện quy chế phát ngôn còn bộc lộ nhiều hạn chế. Cụ thể, một số cơ quan chưa tổ chức họp báo định kỳ cũng như không vận dụng cổng thông tin điện tử trong cung cấp thông tin cho báo chí. Thậm chí một số địa phương không có thói quen họp báo hoặc biến cuộc họp báo trở thành cuộc báo cáo công việc đã làm. Không ít địa phương e ngại tiếp xúc trả lời báo chí không chỉ riêng vấn đề tiêu cực, yếu kém mà cả những vấn đề kinh tế - xã hội.

Cũng theo ông Hiếu, trên thực tế người phát ngôn phần lớn là kiêm nhiệm, không được đào tạo kỹ năng cung cấp thông tin nên gặp nhiều lúng túng, thậm chí né tránh. Việc phát ngôn dồn cho một người, nếu họ đi vắng, bận việc thì PV khó tiếp cận lấy được thông tin. Tình trạng hiểu sai chỉ có người phát ngôn mới được cung cấp thông tin cho báo chí còn khá phổ biến. “Có một số cơ quan cử phát ngôn nhưng mang tính hình thức đọc văn bản, PV hỏi thì nói trả lời sau” - ông Hiếu nói.

Ở góc độ người trong cuộc, ông Lương Thanh Nghị, người phát ngôn Bộ Ngoại giao, nhìn nhận vẫn còn tình trạng người phát ngôn mang tâm lý e ngại, chưa quen tiếp xúc báo chí, chưa hiểu và coi báo chí là một kênh thông tin quan trọng làm sáng tỏ những vấn đề dư luận quan tâm. Trong khi đó, nếu báo chí phải dựa nguồn khác thì rất dễ có nguy cơ thông tin không chính xác. Chia sẻ về vấn đề này, ông Phạm Doãn Quân, Phó Chánh Văn phòng Bộ Tài chính, cho rằng để hạn chế việc né tránh cung cấp thông tin thì khi tiếp xúc, PV không nên có thái độ thiếu thân thiện, gây áp lực hoặc có ý khai thác thông tin moi móc khiến cho người ta phải cảnh giác.

Cung cấp thông tin là nghĩa vụ

Ông Phạm Đức Hải, Tổng Biên tập báo Tuổi Trẻ, cho rằng việc thực hiện quy chế người phát ngôn tạo điều kiện cung cấp thông tin kịp thời, đồng thời giúp báo chí tránh sai sót và chạy lòng vòng. Tuy nhiên, không ít cơ quan thực hiện công tác phát ngôn một cách hình thức, né tránh cung cấp thông tin. Theo ông Hải, có tình trạng này ngoài nguyên nhân cơ quan hành chính thực hiện không nghiêm quy chế phát ngôn còn do Bộ TT&TT thiếu kiểm tra, hướng dẫn các cơ quan nhà nước thực hiện nghiêm.

Ông Lê Đình Hoan, Phó Giám đốc Sở TT&TT tỉnh Đắk Lắk, bổ sung: Việc né tránh cung cấp thông tin báo chí còn có nguyên nhân do chưa chế tài nghiêm với những người vi phạm. Vì vậy cần phải có cơ chế ràng buộc các cơ quan phải cung cấp thông tin cho báo chí. Tại Đắk Lắk đến nay chưa có trường hợp né tránh phát ngôn, cung cấp thông tin, thậm chí cản trở báo chí tác nghiệp nào bị xử lý. “Cơ chế xử lý quá mỏng. “Rào” không những thưa mà còn quá thưa. Cần xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm phát ngôn, không cung cấp thông tin cho báo giới” - ông Hoan nói và đề xuất trong quy chế phát ngôn cần làm rõ vai trò của các cán bộ chủ chốt trong phát ngôn, đồng thời quy định cung cấp thông tin là trách nhiệm của cơ quan nhà nước để tránh tình trạng khi người phát ngôn đi vắng thì không ai cung cấp thông tin.

Cùng quan điểm, nhà báo Mai Phan Lợi, Trưởng Văn phòng đại diện báo Pháp Luật TP.HCM tại Hà Nội, cho rằng quy chế phát ngôn được ban hành theo quyết định của Thủ tướng, vì vậy việc cung cấp thông tin là nghĩa vụ của công chức chứ không phải là “ân huệ” theo kiểu xin - cho. Theo nhà báo Phan Lợi, cần xử lý nghiêm hành vi vi phạm quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin, như vậy việc cung cấp thông tin mới đi vào trật tự, khuôn khổ. “Mặc dù Nghị định 02/2011 có quy định phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền 1-3 triệu đồng đối với một trong các hành vi cản trở cung cấp thông tin cho báo chí hoặc không cung cấp thông tin cho báo chí nhưng thực tế đến nay hai điều khoản này chưa được thực hiện lần nào. Nghĩa là chưa có cơ quan, cá nhân nào không thực hiện nghĩa vụ thông tin cho báo chí bị xử phạt” - ông Lợi nói.

Huy Hoàng

Pháp luật TP. HCM

Ảnh: 

(ICTPress) - Trụ sở mới được VnExpress thiết kế theo không gian mở, với vị trí của toàn bộ phóng viên, biên tập không có ngăn cách.

>> Tròn 11 tuổi, VnExpress mở rộng sang báo in

Tháng 9/2011, VnExpress chuyển trụ sở về tòa nhà FPT Cầu Giấy với tổng diện tích văn phòng gần 1.000 m2, và tiến hành thay đổi lớn về thiết kế tòa soạn.

Trụ sở mới được VnExpress thiết kế theo không gian mở, với vị trí của toàn bộ phóng viên, biên tập không có ngăn cách. Trung tâm của tòa soạn là Super desk - khu vực của Ban biên tập, xung quanh là các ban chuyên môn, bố trí theo từng khối.

Cùng với thiết kế văn phòng mới, phương thức triển khai nội dung cũng được VnExpress thực hiện theo mô hình tòa soạn hội tụ, nhằm giúp luồng chảy thông tin giữa các bộ phận được mạch lạc, đảm bảo yếu tố tốc độ và tối ưu hóa nhân lực.

Dưới đây là những hình ảnh độc đáo tại tòa soạn báo điện tử vừa tròn 11 năm tuổi này:

Trang trí ở khu vực lễ tân.

Tòa soạn rộng 960m2 bao gồm các khu vực phóng viên, kỹ thuật, thiết kế. Ở vị trí trung tâm là super desk - nơi làm việc của Ban biên tập.

Hệ thống ánh sáng thiết kế thành các vòng tròn bao quanh super desk.

Họp giao ban nội dung buổi sáng giữa Hà Nội và TP HCM qua hệ thống Telepresence.

Khu vực dành cho phỏng vấn trực tuyến.

Góc làm việc của phóng viên.

Kệ sách và tư liệu tham khảo xen kẽ giữa các bàn làm việc.

Thư giãn với trà và hoa.

Bàn làm việc của các phóng viên ảnh, quay phim.

Phòng thiết kế đồ họa.

Góc ngộ nghĩnh của các nhân viên thiết kế.

Lê Nguyên

Ảnh: VnExpress

Ảnh: 

(ICTPress) - Hôm nay (26/2), Báo điện tử VnExpress kỷ niệm 11 năm thành lập.

Thành lập ngày 26/2/2001 từ một trụ sở chính ở Hà Nội, VnExpress hiện có văn phòng đại diện tại TP HCM cùng gần 200 nhân sự với tuổi đời trung bình khoảng 30 tuổi.

Tòa soạn VnExpress. Ảnh: VnExpress.

Tổng Biên tập VnExpress Thang Đức Thắng cho biết, hiện tại, mỗi ngày báo điện tử này có khoảng 16 triệu độc giả truy cập và 30 triệu lượt xem trang (pageview).

Để chuẩn bị cho sự phát triển mới, cách đây vài tháng, VnExpress chuyển trụ sở về tòa nhà FPT Cầu Giấy với tổng diện tích văn phòng gần 1.000 m2, và tiến hành thay đổi lớn về thiết kế tòa soạn.

Trụ sở mới được VnExpress thiết kế theo mô hình tòa soạn hội tụ, từ hình thức thiết kế văn phòng đến cách triển khai nội dung, nhằm giúp luồng chảy thông tin giữa các bộ phận được mạch lạc, đảm bảo yếu tố tốc độ và tối ưu hóa nhân lực.

Trụ sở mới của VnExpress được thiết kế theo mô hình "Super desk - tòa soạn hội tụ". Ảnh: VnExpress.

VnExpress cho biết, mô hình tòa soạn mới này nhằm đón đầu cho việc có thêm các kênh mới như báo in, tạp chí, báo trên Mobile...

Kế hoạch mở rộng thêm các loại hình báo chí mới đã được FPT khởi động trong năm 2011, bằng việc hoàn tất hợp tác, đầu tư vào Tạp chí Thế giới vi tính (PCWorld Việt Nam) hồi tháng 11/2011.

Bên cạnh báo điện tử chính, hiện VnExpress còn có các chuyên trang Ngôi sao, Số hóa, Game thủ, eBank. Từ cuối năm 2011, VnExpress cũng đưa vào thử nghiệm chuyên trang Tài chính tại địa chỉ taichinh.vnexpress.net.

Trong nhiều năm nay, VnExpress vẫn giữ vững vị trí báo điện tử được nhiều người truy cập nhất đồng thời chiếm thị phần quảng cáo trực tuyến lớn nhất tại Việt Nam.

Lê Nguyên

Ảnh: 

Sau khi một số phóng viên ghi hình, ghi âm vụ tai nạn do một số công an phường Lương Khánh Thiện (quận Ngô Quyền, Hải Phòng) gây ra, một số đối tượng giang hồ đã tới dọa giết phóng viên...

Dọa chọc thủng mắt, giết cả nhà phóng viên

Khoảng 21 giờ 15, ngày 23.2.2012, phóng viên các báo Nông Thôn Ngày Nay, Thanh Niên, Pháp luật TP.HCM, Tuổi Trẻ nhận được thông tin vụ tai nạn giao thông do một số công an gây ra khi họ đuổi bắt đối tượng vi phạm đâm vào người đi đường trên đoạn đường Trần Hưng Đạo, phường Hoàng Văn Thụ, quận Hồng Bàng. Nhóm phóng viên ngay sau đó xuống hiện trường, thấy có 4-5 người mặc cảnh phục. Trong khi phóng viên các báo nói trên ghi hình, ghi âm thì bị một chiến sĩ công an lao lên giật máy ảnh, nhưng không thành.

Công an phường Lương Khánh Thiện đưa người bị tai nạn đi cấp cứu.

Khoảng 5 phút sau, khi công an cho nạn nhân lên xe đi cấp cứu, thì xuất hiện ít nhất 3 đối tượng lạ mặt. Một đối tượng lao vào yêu cầu không ghi hình nữa và xóa toàn bộ hình đi. Tuy nhiên, người dân đứng đó theo dõi vụ việc có ý kiến bảo vệ phóng viên, đối tượng này đã lẩn vào đám đông.

Các phóng viên lấy ý kiến nhân chứng, rồi đến quán café gần đó làm việc. Khoảng 2 phút sau, thì 3 đối tượng lạ mặt lúc trước đi đến. Một đối tượng lao vào túm gáy một phóng viên, bắt đưa máy ảnh và tất cả những gì liên quan đến vụ tai nạn.

Đối tượng khác thì ngồi đe dọa "chọc thủng mắt" các phóng viên và các phóng viên khác nếu không xóa mọi dữ liệu liên quan. Các phóng viên buộc phải xóa các file liên quan đến vụ việc trước sự giám sát của chúng.

Công an Hải Phòng thờ ơ?

Sau vụ việc xảy ra, các phóng viên đã gọi điện cho ông Dương Tự Trọng – Phó Giám đốc Công an TP. Hải Phòng, ông Trọng nói gọi cho ông Đỗ Hữu Ca - Giám đốc Công an thành phố thì ông Ca lại "hướng dẫn" trình báo với Công an phường Hoàng Văn Thụ. Tại đây các phóng viên đã viết bản trình báo, Công an phường lấy lời khai, yêu cầu 2 trong số phóng viên lên Công an quận Ngô Quyền lấy lời khai đến 3 giờ sáng ngày 24.2.

Chiều ngày 24.2, khi không nhận được thông tin gì từ Cơ quan điều tra Công an TP. Hải Phòng về vụ việc, phóng viên của một số cơ quan báo chí đã đến Công an phường Lương Khánh Thiện để xác minh thông tin các chiến sĩ công an gây tai nạn.

Tại trụ sở Công an phường, chúng tôi thấy có tên các chiến sĩ công an như: Bùi Văn Dũng, Nguyễn Minh Tiến trùng với tên trên biển hiệu của các chiến sĩ công an gây tai nạn tối 23.2 mà phóng viên vẫn giữ được hình ảnh vụ việc.

Sau khi giới thiệu, ông Nguyễn Thế Đạt - Phó trưởng Công an phường Lương Khánh Thiện đã tiếp nhận các ý kiến của phóng viên và nói chưa được nghe cụ thể thông tin vụ việc xảy ra tối 23.2. Được một lúc ông Đạt xin phép ra ngoài, nhưng không thấy quay lại.

Nhóm phóng viên đề nghị công an trực ban báo cáo với lãnh đạo Công an phường để tiếp tục làm việc thì chiến sĩ công an này từ chối, hẹn các phóng viên khi khác và không ghi vào sổ trực ban việc phóng viên đến liên hệ công tác.

Bích Hằng

(Theo Dân Việt)

Ảnh: 

(ICTPress) - "Tự do báo chí là một quyền cơ bản của con người, được pháp luật của mọi nhà nước hiện đại thừa nhận và bảo vệ. Quyền này gắn liền với quyền tự do ngôn luận và là một thành tố của quyền tự do ngôn luận”, TS. Đặng Dũng Chí, Giám đốc Viện nghiên cứu quyền con người, Học viện Chính trị Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh khẳng định tại Hội thảo “Báo chí, Truyền thông với quyền con người” hôm nay 23/2 tại Hà Nội.

Ảnh minh họa

Theo ông, báo chí đóng vai trò hết sức cần thiết cho bất cứ xã hội nào và tạo thành nền tảng vững chắc cho mọi xã hội dân chủ. Ngày nay báo chí còn có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nhân quyền, thông qua các hoạt động tuyên truyền, giáo dục nhân quyền, cũng như phát hiện những vi phạm đối với quyền tự do cơ bản của công dân.

TS. Mila Rosenthal, chuyên gia về quyền con người, Trường nghiên cứu xã hội mới, New York đã dẫn chứng những ví dụ sinh động cho việc các tin tức tốt của các tờ báo về các vấn đề nhân quyền có tác động tích cực.

Báo Người New York (The New Yorker) năm 2003 có một bài báo về nô lệ trong thời hiện đại điều tra sâu về các công nhân người Mexico thu hoạch cà chua tại Florida đã bị giữ lại làm việc bất hợp pháp trên các đồn điền và bị ép làm việc trong các điều kiện bị thống khổ, ngược đãi, làm việc từ sáng sớm tinh mơ đến tối mịt nhưng lương rất thấp hầu như không có được bao nhiêu và phải trốn chui trốn lủi các cơ quan pháp luật. Bài báo đã phanh phui và tạo tiếng vang. Kết quả người lao động được tăng lương, thoát khỏi cảnh lao động như nô lệ.

Một ví dụ khác là Báo Người Bảo vệ (The Guardian) của Anh đã tố cáo công ty Trafigura, một doanh nghiệp đã cho tàu xả 500 tấn chất độc hại ở Bờ Biển Ngà do các nước châu Âu không cho phép tàu neo đậu, gây nhiễm độc cho 108.000 người, theo tin của BBC (hãng đã bị công ty này kiện vì tội phỉ báng nhưng không thành công) và của tờ Guardian. Kết quả của vụ việc này là một số người của công ty bị bắt giữ và kết án tại tòa án Hà Lan. Người đưa đơn kiện công ty này là những người sống sót từ thảm họa.

Một vụ việc nữa gây tranh cãi là một phóng viên của tờ báo Thời báo New York đã thực hiện một loạt bài về quyền con người ở Afganistan bị bạo hành, xâm hại đến như thế nào. Đó là một phụ nữ trẻ mới 15 tuổi bị chồng nhốt và tra tấn ở nhà bằng vật cứng,… Tình trạng của cô tồi tệ và tại bệnh viện cô trả lời phỏng vấn. Tin này được đưa lên Thời báo New York. Sau đó có 1 phản hồi rất quan tâm từ hội nữ quyền của Mỹ đòi hỏi điều tra sâu về sự xâm xâm phạm. Một nhóm nhân quyền thì cho rằng 15 tuổi (thực chất cô 13 tuổi) thì chưa đủ tuổi để trả lời phỏng vấn báo chí. Vậy, tin này có nên đăng tải hay không. Tòa soạn báo Thời báo New York đã điều tra nội bộ dưới sự dẫn dắt của một biên tập viên chính tương tự như thư ký tòa soạn Việt Nam chuyên về đạo đức báo chí để xem xét bài báo có thích hợp để đăng không. Điều tra nội bộ kết luận cần phải thận trọng hơn bảo vệ quyền tự do cá nhân, xem xét sự cân bằng giữa tổn hại và đạo đức báo chí.

TS. Mila Rosenthal cho rằng đây là ví dụ điển hình về bảo vệ nhân quyền. Tờ Thời báo New York nổi tiếng về điều tra cũng phải đau đầu xem đăng hay không đăng.

Trong khi đó, TS. Đỗ Chí Nghĩa, Phó Trưởng khoa Phát thanh, Truyền hình, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, đề cập đến vụ việc ông Đoàn Văn Vươn bị cưỡng chế đất trái pháp luật ở Tiên Lãng, Hải Phòng là một ví dụ nóng hổi. Chính việc bị hành xử thô bạo, nguy cơ bị tước đoạt tài sản đã mất bao xương máu, công sức gây dựng nên đã khiến người nông dân có bằng kỹ sư nông nghiệp có hành vi manh động, nổ súng vào lực lượng cưỡng chế. Với cách thông tin khách quan, kiên trì, đầy quả cảm và trách nhiệm, báo chí đã giúp công chúng và các cơ quan nhà nước tiếp cận vấn đề một cách khách quan, đa diện, đầy đủ hơn. Đó là một thông tin quan trọng để các chuyên gia, các vị lãnh đạo lên tiếng phân tích về các góc độ khác nhau của vụ việc và Thủ tướng Chính phủ đã chính thức kết luận những sai trái của chính quyền cơ sở ở Tiên Lãng và Hải Phòng, nguyên nhân trực tiếp đẩy ông Đoàn Văn Vươn và người thân đến chỗ phạm tội.

TS. Đặng Dũng Chí cho biết: thực tế cho thấy, báo chí có vai trò to lớn trong bảo vệ nhân quyền và thúc đẩy tiến bộ xã hội. Tuy nhiên, ông, cho rằng: "ranh giới của tự do báo chí thật mỏng manh. Đôi khi do mục tiêu khám phá sự thật, truy tìm công lý, nhà báo đã vô tình bước vào “vùng cấm”. Chẳng hạn nhà báo khai thác quá sâu và đưa những thông tin về đời tư của một cá nhân, hay trích dẫn phát ngôn của những cá nhân có trách nhiệm trong một sự kiện, khi chưa được kiểm chứng đầy đủ, có thể tạo bất lợi cho cá nhân đó trong một vụ án hoặc một sự kiện “nhạy cảm”. Nhà báo cũng cần cẩn trọng khi đưa tin về những sự kiện được xem là nhạy cảm, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến dân tộc, tôn giáo, bởi hệ lụy rất khó hình dung được"…

Một số tờ báo khi đưa tin về nghi can trong vụ án, đã tỏ ra tự tin khi công khai hình ảnh hoặc đưa ra bình luận về họ như là một sự lăng mạ... đã không biết rằng việc này đã vi phạm nguyên tắc “suy đoán vô tội” đã được quy định trong luật nhân quyền quốc tế cũng như pháp luật của hầu hết quốc gia. Tương tự, việc đưa hình ảnh hoặc tên thật của trẻ em trong một sự kiện vi phạm quyền, nhất là ở những sự kiện “nhạy cảm” cũng vi phạm nguyên tắc “dành những lợi ích tốt nhất cho trẻ”…

TS. Trần Bá Dung, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Nghiệp vụ, Hội nhà báo Việt Nam cho biết: Nhiều vụ việc phóng viên bị cản trở hoặc hành hung khi tác nghiệp, được báo chí lên tiếng phản ánh, phía Hội nhà báo Việt Nam đã bày tỏ kịp thời quan điểm và có ý kiến đề nghị các cơ quan chức năng khẩn trương chỉ đạo điều tra làm rõ, xử lý thích đáng theo pháp luật và công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nhưng khi tìm hiểu thì thấy thực tế là trong một số trường hợp do lỗi thái độ của phóng viên không đúng mực, gây bức xúc và dẫn đến những vụ việc đáng tiếc (như vụ phóng viên tập sự Trần Công Lũy của báo Công Lý, chưa có thẻ nhà báo, chưa có thẻ hội viên Hội nhà báo Việt Nam). Có trường hợp khi cơ quan chức năng can thiệp để bảo vệ thì bản thân nhà báo hoặc cơ quan báo chí có phóng viên đó lại đề nghị để tự hòa giải.

Bình luận về ví dụ của trường hợp báo New York đưa tin về việc em bé 13 tuổi ở Afganistan, Bà Tôn Nữ Thị Ninh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu xã hội và Giáo dục Trí Việt cho biết quyền trẻ em làm sao trẻ em 13 tuổi có thể biết để bảo vệ quyền của mình bị vi phạm thế nào, báo chí phải vào cuộc.

Đại biểu quốc hội Dương Trung Quốc, Tổng biên tập báo "Xưa và nay" phân tích từ "quyền tự do". Theo ông "quyền" không chỉ là tự do mà còn có nghĩa vụ. Được làm và không được làm gì. Quyền đằng sau có giới hạn, nhiều khi không được vượt quyền. Tự do thì vô hạn. Quyền của người này thì người khác cũng có quyền khác. Báo chí là công cụ. Quyền báo chí là có quyền hành nghề. Quyền báo chí là công cụ của xã hội, người dân có quyền sử dụng.

Ông cho biết báo chí cũng vi phạm nhiều. Song, nhiều khi chỉ xin lỗi. Ví dụ, như vụ việc tượng đài Điện Biên. Ông cho rằng báo chí phải có trách nhiệm đối với đối tác. Báo chí có tâm thì sẽ có cách giải quyết.

Mai Anh

Ảnh: 

(ICTPress) - Thường trực Hội đồng Giải báo chí Quốc gia vừa có văn bản số 227 hướng dẫn tuyển chọn tác phẩm báo chí xuất sắc dự Giải báo chí quốc gia lần thứ VI - năm 2011 tới các Hội Nhà báo tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các Liên chi hội và Chi hội trực thuộc, các cơ quan báo chí.

Lễ trao giải báo chí quốc gia lần thứ V - năm 2010 được tổ chức vào ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6/2011

Sau 5 mùa Giải, Thường trực Hội đồng Giải đã nhận được một số ý kiến đề nghị có những thay đổi trong cơ cấu Giải báo chí Quốc gia. Từ yêu cầu thực tế, trong mùa Giải năm 2010, Thường trực Hội đồng Giải đã mở rộng cơ chế tuyển chọn ảnh báo chí, được các cấp Hội và hội viên hoan nghênh, hưởng ứng.

Trong khi chờ sửa đổi Điều lệ, theo cơ cấu Giải hiện hành, Giải báo chí quốc gia năm 2011 có 3 loại giải tương ứng với các loại hình báo chí sau:

1- Báo in có 4 giải: Giải tin, bài phản ánh, phỏng vấn, ghi chép; Giải xã luận, bình luận, chuyên luận; Giải phóng sự, phóng sự điều tra, bút ký báo chí và Giải ảnh báo chí.

2 - Báo nói (phát thanh) có 2 giải: Giải tin, bài phản ánh, phỏng vấn, bình luận, chuyên luận, toạ đàm và Giải phóng sự, phóng sự điều tra, bút ký phát thanh.

3 - Báo hình (truyền hình) có 2 giải: Giải bình luận, giao lưu, toạ đàm, phim tài liệu và Giải tin, phóng sự, phóng sự điều tra.

Đối với báo điện tử: Chưa có giải riêng, tác phẩm dự giải được chọn theo các loại giải nêu trên, tùy theo hình thức thể hiện của mỗi tác phẩm, phải là tác phẩm sáng tạo lần đầu, đáp ứng đầy đủ các điều kiện, tiêu chuẩn xét chọn.

Các  tác giả gửi tác phẩm dự thi là công dân Việt Nam, bao gồm các nhà báo chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp, có tác phẩm báo chí xuất sắc được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng (báo in, đài phát thanh, đài truyền hình, báo điện tử…) do Bộ Văn hoá - Thông tin (trước đây) và nay là Bộ Thông tin và Truyền thông cấp phép, không vi phạm các Quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam, không vi phạm Luật Báo chí và luật pháp khác đều có thể gửi bài dự thi.

Tác phẩm đã được sử dụng từ ngày 01/01/2011 đến 31/12/2011 trên các phương tiện thông tin đại chúng đã được nêu ở trên. Những tác phẩm được sử dụng trong thời gian này nếu đã được trao giải thưởng ở các cuộc thi của địa phương, ngành hoặc liên ngành Trung ương vẫn được quyền dự Giải báo chí Quốc gia, nhưng cần ghi rõ mức giải và cuộc thi do đơn vị nào tổ chức.

Những tác phẩm đăng hoặc phát sóng nhiều kỳ, nếu những kỳ đầu được sử dụng trước ngày 01/01/2011 mà chưa tham dự Giải báo chí Quốc gia năm 2010 thì được gộp vào các kỳ sau (đăng từ 01/01/2011 đến 31/12/2011) để thành tác phẩm hoàn chỉnh tham dự Giải 2011.

Các tác phẩm dự thi Bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước, của ngành, của địa phương, phản ánh kịp thời và sâu sắc tình hình thực tế, có tính phát hiện, phục vụ thiết thực sự nghiệp đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; phản ánh trung thực đời sống chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước trong năm 2011 - năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI; thông tin chính xác và kịp thời những sự kiện quốc tế quan trọng; khuyến khích các tác phẩm báo chí về các điển hình tiên tiến, nhân tố mới, phê phán chống lại các hành vi tiêu cực, tham nhũng, những quan điểm sai trái của các thế lực thù địch.

Năm nay ảnh báo chí tiếp tục được khuyến khích gửi tác phẩm nêu trên về Ban Thư ký tổng hợp Giải, không qua Ban tuyển chọn ở cơ sở. Số ảnh này không tính vào chỉ tiêu tác phẩm được gửi dự Giải của cơ sở.

Mỗi tác giả hoặc mỗi nhóm tác giả chỉ được chọn gửi 01 tác phẩm dự Giải và mỗi tác giả chỉ được đứng tên ở một tác phẩm hoặc trong một nhóm tác giả (Tác giả là người quay phim, được đứng tên tối đa trong 03 nhóm tác giả).

Các tác phẩm dự Giải phải ghi rõ: Họ và tên tác giả (cả tên khai sinh và bút danh), tên tác phẩm, thể loại báo chí, đơn vị, địa chỉ, điện thoại của tác giả khi cần liên lạc; ngày, tháng, năm đăng báo, tạp chí hoặc phát sóng của tác phẩm (theo mẫu thống kê danh sách tác giả gửi kèm theo văn bản này).

Có một điểm năm nay Hội đồng Giải lưu ý là sẽ không giải quyết các đề nghị về việc thay đổi hoặc  bổ sung tên tác giả hoặc nhóm tác giả đối với các tác phẩm đoạt Giải.

Hạn cuối nộp tác phẩm dự thi là ngày 31/3/2012 (theo dấu Bưu điện) về địa chỉ: Ban Thư ký Tổng hợp Giải báo chí Quốc gia - Hội Nhà báo Việt Nam, 59 - Lý Thái Tổ - Hà Nội. Ngoài bì ghi rõ: Dự Giải báo chí Quốc gia lần thứ VI - năm 2011.

Chi tiết văn bản hướng dẫn bạn đọc có thể tải tại đây.

Mai Anh

Ảnh: 

File đính kèm: 

huong_dan_du_giai_bao_chi_quoc_gia_lan_thu_vi_-_2011.doc

(ICTPress) - Anthony Shadid, nhà báo nước ngoài hai lần đoạt giải thưởng báo chí Pulitzer vừa ra đi hôm thứ Năm tuần trước ở tuổi 43. Ông say mê khu vực Trung Đông bởi vì ông là Mỹ gốc Liban và sau đó là những gì ông đã được chứng kiến trực tiếp tại khu vực này.

Anthony Shadid ở Cairo làm việc cho New York Times, đang ghi chép trên nóc một chiếc xe bus trong cuộc cách mạng ở Ai Cập tháng 2/2011

Shadid dành phần lớn sự nghiệp ở khu vực này như là một nhà báo đầu tiên là với hãng tin AP; sau đó là tờ The Boston Globe; tiếp đến là The Washington Post, mà thời gian làm báo đây ông đã hai lần đoạt giải báo chí Pulitzer vào năm 2004 và 2010; và sau đó ông làm việc cho New York Times. Thời điểm ông tử nạn các dấu hiệu cho thấy ông bị một cơn hen, trong khi đang làm nhiệm vụ cho Times ở Syria.

Times đã tuyển Shadid cuối năm 2009, được xem là một sự đột phá cho tờ báo, vì ông rất được kính trọng như là một phóng viên dũng cảm, một người quan sát say mê, một nhà phân tích sâu sắc và có một phong cách làm việc say mê. Các tác phẩm báo chí của ông chủ yếu viết về những người dân rất đỗi bình thường ở Trung Đông đã bị đẩy tới việc phải trả một cái giá khủng khiếp cho việc sống ở khu vực này - hoặc thuộc về một tôn giáo, một nhóm thiểu số hay một tầng lớp xã hội.

Ông được nhiều bạn đọc Times biết đến gần đây với những tác phẩm phản ánh toàn diện mùa Xuân Ai Cập bằng con mắt trong trẻo. Shadid đã viết về những thay đổi sâu sắc quét qua khu vực này - trong đó có những thông điệp từ Lebanon và Ai Cập. Với những bài viết này Times đã đề cử ông cùng với nhóm đồng nghiệp gửi bài viết tham dự giải thưởng báo chí Pulitzer 2012 thể loại phóng sự quốc tế. Giải thưởng này sẽ được công bố vào tháng 4.

Trong trích dẫn đề cử, Times viết:

“Đắm chìm trong cả lịch sử chính trị và cả văn hóa Ả rập, Shadid đã sớm nhận thấy sự chuyên quyền, các thói quen sợ hãi cố hữu, thụ động và tuyệt vọng đang bị lật đổ. Ông đã đưa tiếng nói của một nhà thơ, một thấu cảm sâu sắc đối với con người bình thường và khả năng không ai sánh được vào những thông điệp thiết tha của ông”.

Công việc của Shadid luôn gặp hiểm nguy to lớn. Năm 2002, là phóng viên của The Globe, ông đã bị bắn vào vai trong khi ghi chép ở Ramallah, ở bờ Tây. Tháng 3 năm ngoái, Shadid và ba đồng nghiệp nhà báo khác của Times - Lynsey Addario, Stephen Farrell và Tyler Hicks - đã bị quân đội của Qaddafi bắt cóc ở Libya. Sau đó, họ bị giam giữ 6 ngày và bị đánh đập trước khi được thả ra.

Cuối năm ngoái, khi các quan chức Syria hăm dọa ông về việc hiện diện của ông tại đây và khi gia đình ông bị các tổ chức Syria ở Lebanon theo dõi, tuy nhiên, Shadid vẫn trốn được đến biên giới để phỏng vấn những người phản đối Syria, những người đã bị bắn và tra tấn để trở lại đường phố.

“Ông có một sự hiểu biết sâu sắc và toàn diện về khu vực này. Hơn bất cứ thứ gì, nỗ lực của ông là kết nối để đưa tin về những con người thực, và để hiểu cuộc sống của họ. Đó là những gì tạo nên những tác phẩm báo chí của ông trở nên đặc biệt. Đó không chỉ là vấn đề ngoại giao mà là vấn đề con người, và cuộc sống của của những người dân đã bị tác động sâu sắc bởi các sự kiện thế giới như thế nào”, Martin Baron, biên tập viên của Boston Globe nơi Shadid làm việc trong thời gian Shadid ở đây, đã trả lời phỏng vấn qua điện thoại hôm thứ 5.

Shadid sinh ở thành phố Oklahoma, Mỹ ngày 26/9/1968, là con trai của Rhonda và Buddy Shadid. Shadid chỉ thành thạo tiếng Ả rập chỉ khi đã trưởng thành, đã nhận bằng cử nhân khoa học chính trị và báo chí của trường Đại học Wisconsin năm 1990. Sau đó ông làm việc cho hãng tin AP, đưa tin từ Cairo, trước khi chuyển sang The Globe vào năm 2001. Ông làm việc cho Washington Post từ 2003 đến 2009.

Shadid gia nhập Times vào ngày 31/12/2009, với cương vị là Trưởng đại diện ở Baghdad, và trở thành trưởng đại diện của tờ báo tại Beirut, Lebanon vào năm ngoái.

Shadid là tác giả của 3 cuốn sách: Legacy of the Prophet: Despots, Democrats and the New Politics of Islam” (2001) (Tạm dịch: Di sản tôn giáo: Sự chuyên quyền, Dân chủ và Đời sống chính trị mới của đạo Hồi”); “Night Draws Near: Iraq’s People in the Shadow of America’s War” (Tạm dịch: Đêm tối đang đến gần: Người dân Iraq trong cái bóng của cuộc chiến tranh của Mỹ”) (2005); và “House of Stone: A Memoir of Home, Family, and a Lost Middle East,” (Tạm dịch: “Ngôi nhà bằng đá: Nỗi nhớ nhà, Gia đình và một Trung Đông mất mát”) sẽ được Houghton Mifflin Harcourt xuất bản vào tháng tới.

Trong một bài báo trang nhất cho Times năm ngoái, Shadid đưa tin từ Tunisia vào giữa cuộc cách mạng Mùa Xuân Ả rập, đã  thể hiện khả năng nổi trội của ông là kết hợp sự chuyên nghiệp, nhạy cảm và phong cách riêng.

“Chủ nghĩa lý tưởng của cuộc nổi dậy ở Ai Cập và Tunisia, nơi quyền lực của đường phố đã thể hiện tính mỏng manh của quyền lực, đã khơi dậy sự thay đổi được dự báo của thế giới Ả rập. Nhưng cuộc cách mạng chưa chấm dứt của Lybia, thôi thúc vì đang không thể giải quyết, minh họa hiểm họa như thế nào khi sự thay đổi phát tiết trong giai đoạn Mùa Xuân Ai Cập”, Shadid đã viết.

“Mặc dù cờ của quân nổi dậy đã dương lên ở Tripoli. Sự lãnh đạo của họ đã bị rạn nứt và rơi vào tăm tối; những mục đích và tác động của người theo đạo Hồi về vị trí của mình chưa có dấu hiệu ổn định; đại tá Qaddafi nói chung đã gợi lại Saddam Hussein; và những người nước ngoài đã và đang bị cuốn vào cuộc chiến theo hình thức can thiệp, đã từ lâu rất nguy hiểm tới thế giới Ả rập. Không phải để kể lể, tuy nhiên, đã có quá nhiều người trẻ tuổi ở khu vực này cầm súng”, ông viết tiếp.

Mai Anh

Theo NY Times, CNN

Ảnh: