Những hồi ức “kể chuyện” trên báo cũ

Một triển lãm độc nhất vô nhị từ trước đến nay sẽ diễn ra tại tòa soạn báo Nhân Dân 71 Hàng Trống, Hà Nội vào sáng 8/3: Triển lãm những bức tranh được sáng tác trên chất liệu báo cũ. Đặc biệt hơn, triển lãm hội tụ sáng tạo của nhiều họa sĩ nổi tiếng, từng gắn bó với báo Nhân Dân, từ những họa sĩ gạo cội cho đến các họa sĩ trẻ cá tính…

Tác phẩm “Đoàn kết” của Phạm Hà Hải

Ý tưởng xây dựng một triển lãm tranh từ chất liệu đặc biệt này hình thành trong một thời gian rất ngắn, chỉ vỏn vẹn chưa đầy một tháng, và toàn bộ công việc chuẩn bị, từ chọn lựa các trang báo từ các ấn phẩm Nhân Dân hằng ngày, Nhân Dân hằng tháng, Nhân Dân cuối tuần và Thời Nay, gửi lời mời tới các họa sĩ, cho đến các công đoạn của triển lãm đều do các phóng viên, biên tập viên của ban Nhân Dân hằng tháng thực hiện.

“Buổi sáng trên biển Mỹ Khê” – Phạm Luận

Chất liệu báo cũ vốn không xa lạ gì đối với nhiều họa sĩ, nhất là từ thời bao cấp vốn nhiều khó khăn. Ngay cả danh họa Bùi Xuân Phái cũng từng sử dụng báo cũ làm chất liệu sáng tác. Giờ đây, báo cũ trở thành chất liệu để Nhân Dân hằng tháng đặt hàng các họa sĩ vẽ lên đó.

Ý tưởng độc đáo này, khi đưa ra, đã nhận được sự ủng hộ của đông đảo các họa sĩ, từ những họa sĩ đình đám như Đặng Xuân Hòa, Hồng Việt Dũng, Thành Chương, Đỗ Hoàng Tường, Hoàng Phượng Vỹ, Đinh Quân, Đào Hải Phong, Phạm Luận, Lê Thanh Sơn, Lê Thiết Cương, Đặng Tiến, Lý Trực Dũng, Phạm An Hải, Vi Kiến Thành…, những gương mặt nữ như Nguyễn Thị Hiền, Hoàng Thị Phương Liên, Nguyễn Thị Hồng Phương…, cho đến các họa sĩ trẻ như Doãn Hoàng Lâm, Phạm Hà Hải, Trương Tiến Trà, Phạm Trần Quân…

Chợ hoa Tết” – Phạm Luận

hững trang báo cũ, được vẽ kín hoặc chừa lại những chi tiết phục vụ cho ý đồ của tác giả. Nhiều họa sĩ đã cho rằng, ý tưởng này đã góp phần nối dài sức sống của tờ báo cũ, tưởng chừng như bỏ đi.

Họa sĩ Đặng Tiến nhận xét: “Tôi nghĩ đây là một cuộc triển lãm rất hay, có lẽ Nhân Dân hằng tháng là tờ báo đầu tiên ở Việt Nam làm được cuộc triển lãm đặc biệt này. Trước đây vì hoàn cảnh khó khăn nên các họa sĩ vẽ trên giấy báo nhiều, nay triển lãm vẽ trên giấy báo cũ không phải vì thiếu chất liệu mà mang một ý nghĩa mới, kéo dài hơn đời sống của những tờ báo. Điều hay là trên tờ báo để vẽ tranh đều có đề ngày, tháng, năm”.

Còn họa sĩ Lê Thanh Sơn chia sẻ: “Tôi cho rằng đây là triển lãm hay, độc đáo vì bây giờ thực ra không ai vẽ trên báo cũ như vậy”. Chung ý kiến này, họa sĩ Đào Hải Phong nhận xét: “Ý tưởng của triển lãm rất hay, đặt hàng các họa sĩ sáng tác trên nền báo Nhân Dân cũ, cũng có thể coi là một tờ báo mẹ của đất nước. Họa sĩ vẽ trên giấy báo cũ là sáng tác trên một nền tảng văn hóa nên rất có cảm xúc, có rất nhiều lựa chọn để làm nổi bật măng sét của tờ báo, từ đó tạo điều kiện cho họ nghĩ về những yếu tố đã làm nên thành công của tờ báo qua năm tháng”. Họa sĩ Đào Hải Phong cũng cổ vũ cho ý tưởng này; “Tôi nghĩ Ban Biên tập nên duy trì ý tưởng này, có thể vài năm tổ chức lặp lại một lần. Sau này, có thể khuyến khích họa sĩ vẽ minh họa cho ấn phẩm trên nền báo cũ”. Họa sĩ Trương Tiến Trà cho rằng, mỗi ấn phẩm, khi độc giả đọc xong sẽ rơi vào lãng quên, ý tưởng của Nhân Dân hằng tháng hay và độc đáo ở chỗ: thêm một lần nữa tạo sự tương tác trong nghệ thuật tạo hình, giữa họa sĩ với độc giả.

“Mẹ con” - Nguyễn Thị Hiền

Những trang báo cũ cũng gợi cho các họa sĩ thật nhiều cảm xúc. Họa sĩ Hồng Phương kể lại: “Thời bao cấp, bố tôi là họa sĩ Nguyễn Bích cũng thường tận dụng báo cũ nhuộm nước trà cho ngả màu để vẽ. Khi được đặt hàng ý tưởng này, tôi rất thích vì nó giúp tôi được sống lại những những kỷ niệm ngày xưa. Thực sự tôi không nghĩ Ban Biên tập có thể đầu tư một sự kiện có ý nghĩa đến thế. Các bạn đã có một ý tưởng tuyệt vời, vừa tri ân được thế hệ họa sĩ đi trước, vừa giúp thế hệ sau sống lại những hồi ức quá khứ, cảm động vô cùng”. Còn đối với họa sĩ Trương Tiến Trà, ý tưởng này như một cách kể lại, nhớ lại một câu chuyện cũ, một ấn tượng lưu lại một thời kỳ. Báo cũ cũng là thứ chất liệu quen thuộc với nhiều họa sĩ thủa trên ghế nhà trường, như họa sĩ Đinh Quân kể lại: “Ngày còn là sinh viên, chúng tôi thường được trường cấp giấy báo để vẽ tranh nên không còn xa lạ gì với chất liệu này. Có cơ hội quay lại vẽ trên giấy báo, tôi không bất ngờ nhưng có cảm giác được cầm kim đồng hồ quay ngược thời gian. Thời sinh viên vẽ nhưng không có quá khứ. Giờ có thêm gia tài ký ức nên cầm cọ mà thấy hồi ức của những năm tháng cũ dội về. Tôi thấy xúc động, có lúc còn nghẹn ngào”.

“Mèo” – Hoàng Phượng Vỹ

Chất liệu báo cũ cũng giúp các họa sĩ nảy ra những ý tưởng mới. Họa sĩ Đinh Quân cho biết: “Khi đứng trước một trang báo với rất nhiều nội dung, nhìn một title, một bức ảnh là gợi được ý, tứ. Bố cục được săn ngay trên những mảng màu đậm nhạt có sẵn, từ đó thiết lập ra những hình ảnh trong đầu mình”. Họa sĩ Đặng Xuân Hòa chia sẻ: “Tôi không dùng bột màu mà sử dụng sơn dầu, hiệu quả lên rất lạ. Tôi dùng một tờ báo của các bạn làm giấy gói cho một bó hoa hướng dương rất to. Bó hoa như mặt trời, cũng tượng trưng cho Đảng. Bức tranh chuyển tải thông điệp “Nhân Dân luôn hướng về, bảo vệ Đảng”. Những con chữ in trên báo cũ cũng đem lại nhiều cảm hứng sáng tác cho họa sĩ Đỗ Hoàng Tường: “Một trang báo có rất nhiều nội dung, sử dụng hiệu quả phần chữ in, vẽ tay cùng với những hình nền có sẵn tạo cảm giác thú vị khi kết hợp giữa cũ và mới, kỹ thuật in ấn cùng kỹ thuật vẽ tay. Tôi cố gắng sử dụng tối đa phần nội dung, có chỗ dập xóa, có chỗ chừa lại, chỗ để lộ ra sau hình vẽ và tin bức tranh sẽ sinh động”.

“Tỏ tình” - Đinh Quân

Triển lãm, cũng là một cử chỉ tri ân đối với các họa sĩ, vốn là những cộng tác viên thân thiết lâu năm của báo Nhân Dân, đặc biệt là báo Nhân Dân hằng tháng. Trưởng ban Nhân Dân hằng tháng Phan Thanh Phong cho biết “Triển lãm này là một cử chỉ tri ân của tờ báo đối với các nghệ sĩ, và cũng từ các tác phẩm và chính các nghệ sĩ để đem lại cho bạn đọc thấy một tờ báo gần gũi, hấp dẫn, sinh động một cách chính thống”. Ngược lại, các họa sĩ cũng coi triển lãm như một cơ hội để họ sáng tạo, thử nghiệm cái mới, và gắn kết hơn với báo chí.

Triển lãm diễn ra trong ngày 8/3 tại Tòa soạn báo Nhân Dân 71 Hàng Trống, ngày 9/3 tại Cung Hữu nghị Việt Xô, và ngày 13/3 tại trụ sở Hội Nhà báo Việt Nam, đường Dương Đình Nghệ. Sau khi kết thúc triển lãm, một số bức tranh sẽ được tặng cho Bảo tàng báo chí và Nhà truyền thống của báo Nhân Dân.

Nguồn: Báo Nhân Dân điện tử