Cho những ai còn “lạ lẫm” dòng tranh quý: "Tranh Hàng Trống”

(ICTPress) - "Tranh Hàng Trống - Phận mỏng cánh chuồn” là buổi nói chuyện của họa sĩ Phan Ngọc Khuê tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, số 66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội vào ngày 18/4/2015.

Nhắc đến thú chơi tranh của người Tràng An mà bỏ qua tranh Hàng Trống thì quả là thiếu sót lớn. Đó là một trong những dòng tranh xuất sắc nhất của người xưa, không chỉ mang đến những hiệu ứng thị giác đẹp mắt từ cách làm thủ công đặc biệt, mà còn dẫn dắt người xem đến với những câu chuyện kỳ diệu về đức tin và hy vọng của người xưa.

"Ban thờ Hắc Hổ (Chùa Hàm Long, Hà Nội). Ảnh: Léon Busy, Ảnh màu chụp năm 1914-1917

Tranh Hàng Trống nổi danh một thời được chia làm hai loại: tranh chơi Tết và tranh Thờ. Bên cạnh tranh Đông Hồ, cùng chất liệu giấy dó, cùng thông điệp chúc tụng tươi vui, nhưng bằng cách làm rất khác biệt, tranh Tết Hàng Trống đóng góp cho người thưởng ngoạn những bứcnổi tiếng: "Tùng cúc trúc mai", "Lý ngư vọng nguyệt", "Chợ quê", "Tố nữ"...

Tranh thờ Hàng Trống, gắn bó mật thiết với sự phát triển của tín ngưỡng thờ Mẫu, phần nào mang tranh Hàng Trống bước lên một vị thế cao hơn trong bản đồ tranh dân gian Việt Nam. Trở lại những năm cuối thế kỷ XIX, ta có thể dễ dàng bắt gặp những bức "Ngũ Hổ", "Ông Hoàng Ba", "Mẫu Thượng Ngàn"... ở những nơi linh thiêng nhất như đền, miếu, điện thờ... (ảnh minh hoạ). Tranh thờ Hàng Trống thường mang màu sắc mạnh mẽ và cách tạo hình đầy tính tôn giáo, đem lại hiệu ứng tuyệt vời về cả thị giác và cảm xúc đối với người xem.

Ngày nay, người ta khó có thể phủ nhận về sự lụi tàn đầy cay đắng của Tranh Hàng Trống. Mang theo bên mình cùng cái “nghiệp” với nhiều nét văn hóa truyền thống khác, tranh Hàng Trống dần đi vào lãng quên tại các tư gia, chỉ còn được lưu giữ trong bảo tàng và trong những nỗ lực của (một vài) nhà sưu tầm tranh hiếm hoi. Tranh Hàng Trống - một trong những đỉnh cao của nghệ thuật tranh dân gian – đang trở thành “người dưng” tại chính mảnh đất đã một thời nuôi dưỡng nó!

Tiếp nối những nỗ lực truyền thông về văn hoá dân tộc của mình trong suốt 3 năm qua, Tôi xê dịch hy vọng, với chuyến đi ngược dòng thời gian lần này, người tham sự sẽ lại có một khoảng thời gian “sống sâu” hơn nữa.

Người sẽ dẫn dắt buổi nói chuyện, họa sĩ Phan Ngọc Khuê là cái tên quen thuộc trong giới sưu tầm, nghiên cứu tranh thờ. Các công trình nghiên cứu của hoạ sĩ Phan Ngọc Khuê đều đoạt giải cao của Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam trong nhiều năm liên tiếp.

Năm 2013, ông đã đoạt được hai giải Nhất của Hội và Uỷ ban toàn quốc các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam với công trình “Tranh dân gian Hàng Trống – Hà Nội”. Theo đánh giá, đây là một tác phẩm nghiên cứu công phu dày 600 trang với bài viết, dẫn luận, tranh sưu tập và chú thích cho từng bức tranh ở số lượng lớn. Đặc biệt, trong công trình này, người Hoạ sĩ còn thể hiện đam mê và sự kiên trì của mình trong việc tìm ra sự khác biệt, nổi biệt của Dòng tranh so với hai dòng tranh dân gian còn lại, Đông Hồ và Kim Hoàng. Nếu như cuốn “Mỹ thuật dân tộc Thái ở Việt Nam” là để trả ơn đồng bào Tây Bắc, “Tranh Đạo giáo ở Bắc Việt Nam” được viết dành tặng đồng bào Việt Bắc, thì việc làm nên công trình đồ sộ này là món quà ân tình hoạ sĩ Phan Ngọc Khuê dành tặng cho đồng bào miền xuôi, đồng bào Kinh.

Windy Day 12: “Tranh Hàng Trống" sẽ được tổ chức vào ngày 18/4/2015, bắt đầu từ 2 giờ chiều, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội).

Thông qua những câu chuyện kể, những phân tích, hướng dẫn, và trao đổi trực tiếp cùng hoạ sĩ Phan Ngọc Khuê, Windy Day 12: "Tranh Hàng Trống - Phận mỏng cánh chuồn" do Tôi xê dịch thực hiện sẽ là bước tiếp cận đầu tiên cho những ai còn đang “lạ lẫm” trước dòng tranh quý này, cũng là nỗ lực mang lại những tiếp cận gần gũi hơn cho người trẻ về dòng tranh đặc sắc Hàng Trống.

Thời gian: 14h - 16h30, ngày 18/04/2015 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, số 66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội. Bạn đọc quan tâm có thể đăng ký tham dự: http://bit.ly/form-dkwd12

 Bảo Ngọc