Những câu chuyện yêu thương của nhà văn Phần Lan đến với trẻ em VN

(ICTPress) - Năm nay, thế giới kỉ niệm 100 năm sinh của nhà văn, họa sĩ người Phần Lan Tove Jansson (9/8/1914 - 27/6/2001).

Tove Jansson là nhà văn Phần Lan có tác phẩm được dịch ra tiếng nước ngoài nhiều nhất sau Elias Lönnröt và Mika Waltari. Bà nhận được nhiều giải thưởng trong sự nghiệp sáng tác của mình, trong đó có giải Hans Christian Andersen (được coi như giải Nobel cho văn học thiếu nhi) năm 1966. Tác phẩm nổi tiếng gắn với tên tuổi của bà là loạt truyện về những chú Mumi ngộ nghĩnh, đáng yêu.

Nhà văn Tove Jansson

Mumi là tên gọi chung của các nhân vật chính trong bộ truyện dài gồm 9 tập và một số truyện tranh (5 tập) do Tove Jansson sáng tạo nên bởi dấu ấn sâu đậm về những chú lùn Mumi trong trong thần thoại xứ Scandiavia bà được nghe kể từ thời thơ ấu.

Cuốn Mumi đầu tiên được xuất bản năm 1945 và cuốn cuối cùng năm 1993. Những chú Mumi có hình dáng mập mạp với cái mõm dài (có người cho là trông tựa như những con hà mã), da trắng muốt trông rất ngộ nghĩnh và đáng yêu. Mỗi nhân vật có một tính cách, sở thích và lối sống riêng nhưng đều có một điểm chung là yêu quý thiên nhiên và rất giàu lòng bác ái.

Bộ truyện này lấy chất liệu và cảm hứng từ chính gia đình Jansson với những người mang tư tưởng tự do, phóng khoáng, sống gần gũi với thiên nhiên và yêu quý loài vật.

Với bộ truyện Mumi, Tove Jansson đã tạo nên một thế giới thanh bình như trong truyện cổ tích của xứ Bắc Âu với cuộc sống đầy nhân bản, không có hận thù, bạo lực. Ngôi nhà hình tròn với mái nhọn của gia đình Mumi trong thung lũng đầy hoa về mùa hè và trắng toát tuyết vào mùa đông không chỉ là nhà của Mumi, Mumi Bố, Mumi Mẹ - những thành viên chính của gia đình, mà còn là tổ ấm của Muy Tí Hon, Nisku Em, Nisku Anh, Nipsu, Hemuli, cũng như nhiều “cư dân” khác nữa trong Thung lũng Mumi.

Những chú Mumi dễ thương

Những câu chuyện theo trí tưởng tượng của Tove Jansson về cuộc sống của những chú Mumi kết hợp với những tranh minh họa mộc mạc nhưng rất mềm mại và ngộ nghĩnh của chính tác giả đã vượt ra ngoài biên giới Phần Lan và lôi cuốn bạn đọc nhiều nước khác trên thế giới hơn bốn mươi năm qua.

Người dân Phần Lan từ em bé lên hai đã biết đến Mumi. Các nhân vật Mumi rất gần gũi và thân thiết với họ. Nữ Tổng thống đương nhiệm của Phần Lan bà Tarja Halonen cho biết Mumi đã có mặt trong nhà bà và trở nên gần gũi với tất cả các thành viên trong gia đình bà từ lâu. Còn người dân Phần Lan thì trìu mến gọi bà là Mumi Mẹ của họ.

Tove Jansson nổi tiếng là người khắt khe, bà tự vẽ minh họa cho những cuốn sách của mình, sự quan sát tinh tế, trí tưởng tượng phong phú và một tâm hồn nhạy cảm đã tạo nên những minh họa vô cùng chi tiết, sống động.

Bộ truyện đã được dịch ra 44 ngôn ngữ trên thế giới, còn truyện tranh đã được dịch ra 60 ngôn ngữ khác nhau và in trên báo của hơn 40 quốc gia. Tove Jansson được so sánh với những tác giả nổi tiếng thế giới như Lewis Caroll và J.R.Tolkien.

Nhà văn Frank Cottrell Boyce - người đã đọc truyện Mumi từ năm 10 tuổi chia sẻ "Tôi đã bị cuốn hút và mê hoặc hoàn toàn. Tôi không nhận ra là câu chuyện được tạo dựng ở một nơi chốn có thật… nó giống như Narnia, với những nhân vật diệu kỳ, thật lạ lùng nhưng có thể được chấp nhận ngay bởi bạn đã gặp nhiều người giống như họ”.

Thung lũng Mumi ở Nhật Bản

Bộ truyện Mumi đã trở thành đề tài của nhiều loại hình nghệ thuật khác như: điện ảnh, sân khấu, opera, phim truyền hình, trò chơi, không chỉ ở Phần Lan mà nhiều nước khác. Riêng phim truyền hình, ngoài Phần Lan, Mumi đã được sản xuất ở Đức, Liên bang Xô Viết, Ba Lan và Nhật Bản. Bộ phim truyền hình đáng chú ý nhất là Những câu chuyện ở Thung lũng Mumi do Nhật Bản và Phần Lan sản xuất vào năm 1990-1992, gồm 104 tập, rất được yêu thích trong hơn một thập kỷ qua.

Hình ảnh Mumi trong phim hoạt hình

Không chỉ quen thuộc trong văn học, nghệ thuật, ở Phần Lan, ngoài Công viên Mumi ở Naantali, Mumi còn có riêng một bảo tàng ở Tampere, được xây dựng năm 1987. Ngoài ra, còn có Hội Mumi, Công ty các nhân vật Mumi. Trong thời gian từ 1992 - 2009, tám bộ tem về Tove Jansson và bộ truyện Mumi đã được phát hành. Hai con tem in chân dung Tove Jansson cũng vừa được phát hành vào đầu năm 2014. Hình ảnh các nhân vật trong bộ truyện Mumi xuất hiện rất nhiều trên các sản phẩm văn hoá cũng như kinh tế và đang trở thành một thương hiệu của Phần Lan. Cho đến nay, đã có tới 250 sản phẩm Mumi được đăng ký thương hiệu, trong đó 100 sản phẩm nước ngoài, mà nhiều nhất là ở Nhật Bản. Phần lớn các gia đình Phần Lan đều có những món đồ kỉ niệm Mumi, như một chiếc khăn tắm, một chiếc đĩa ăn cho con trẻ hay một cốc đựng cà phê của người lớn.

Nhiều sản phẩm sử dụng hình ảnh Mumi, thậm chí hình ảnh Mumi còn in trên máy bay của hãng hàng không Phần Lan

Các nhân vật Mumi đã từng đến Việt Nam qua bản dịch cuốn Mumi và trận đại hồng thuỷ in trong Tạp chí Văn học nước ngoài (1999), số chuyên về Văn học Phần Lan. Tập truyện Chiếc mũ của phù thủy do Võ Xuân Quế và Bùi Việt Hoa dịch, Nhà xuất bản Kim Đồng xuất bản năm 2010 là tập truyện về Mumi đầu tiên ở Việt Nam. Đây cũng là tác phẩm thứ hai Tove Jansson viết, nhưng là tác phẩm đầu tiên được dịch ra tiếng Anh và với tác phẩm này các nhân vật Mumi cùng với danh tiếng của Tove Jansson trở nên quen thuộc với bạn đọc khắp nơi trên thế giới.

Ở Nhật Bản, có những quán cà phê dành cho những người độc thân, họ đến để nhâm nhi một li cà phê với người bạn Mumi ngồi đối diện.

Trong Lời giới thiệu viết cho bạn đọc Việt Nam khi ra mắt bản dịch Chiếc mũ phù thủy, Tổng thống Phần Lan viết: “Tôi hy vọng rằng sau khi đọc xong Chiếc mũ phù thủy, bạn đọc Việt Nam cũng sẽ yêu thích gia đình Mumi. Có thể cuốn sách sẽ làm nảy sinh ham muốn được làm quen với thế giới Mumi - và biết đâu cả với quê hương của Mumi ở phương bắc xa xôi - một cách kỹ lưỡng hơn”.

Sau Chiếc mũ phù thủy, năm 2013, NXB Kim Đồng đã tiếp tục cho ra mắt 2 cuốn sách Mumi và sao chổi và Những cuộc phiêu lưu li kì của Mumi bố. Trong năm 2014, NXB Kim Đồng sẽ tiếp tục cho ra mắt 2 cuốn tiếp theo trong loạt truyện Mumi mang tên: Ngày hạ chí nguy hiểm, Đứa trẻ vô hình.

3 tác phẩm về Mumi đã xuất bản tại Việt Nam

Sự kiện kỉ niệm 100 năm ngày sinh của Jansson đang được tổ chức vượt qua cả biên giới Phần Lan tới Mỹ, Nhật Bản, và khắp Châu Âu. Những chú Mumi đã làm rung động trái tim cả trẻ em và người lớn ở nhiều quốc gia.

Bảo Ngọc