Thương mại định hình thế giới như thế nào?

(ICTPress) - Bạn đọc có thể tìm câu trả lời qua cuốn sách “Lịch sử giao thương: Thương mại định hình thế giới như thế nào?”.

“Toàn cầu hóa,” hóa ra không phải là một hay thậm chí là một chuỗi sự kiện; mà đó là tiến trình diễn ra chậm rãi trong một thời gian rất, rất dài.

Thế giới không đột nhiên trở nên “phẳng” với phát kiến về Internet, và thương mại không bất ngờ bị các tập đoàn lớn tầm cỡ toàn cầu chi phối vào cuối thế kỷ 20. Khởi đầu bằng hàng hóa giá trị cao được ghi nhận trong lịch sử, sau đó từ từ mở rộng sang các mặt hàng ít quý giá hơn, cồng kềnh và dễ hư hỏng hơn, những thị trường của Cựu Thế giới dần tiến đến hợp nhất.  

Trong Lịch sử giao thương, W. J. Bernstein kể câu chuyện phi thường của thương mại toàn cầu từ cội nguồn tiền sử cho tới vô số những mâu thuẫn xung quanh nó hiện nay. Ông bắt đầu câu chuyện ở vùng Mesopotamia cổ đại, ở đó những thương nhân thời kì đầu buôn bán lúa mạch, đồng và ngà voi trên hai con sông Tigris và Euphrates; sau đó ông tiếp nối mạch câu chuyện với người Hy Lạp: chính những hoạt động kinh doanh ngũ cốc của họ đã nhóm lên ngọn lửa của cuộc Chiến tranh Peloponnese.

Ông đưa độc giả lên những con thuyển chở lụa từ Trung Quốc tới Rome vào thế kỉ II, rồi sự hưng thịnh và sụp đổ của thế độc quyền gia vị của người Bồ Đào Nha trong thế kỉ XVI; từ cơn sốt đường đã khiến người Anh đến Jamaica vào năm 1655 cho tới những cuộc chiến thương mại của người Mỹ vào đầu thế kỉ XX; từ những phát minh quan trọng như máy hơi nước, thép và bảo quản đông lạnh cho tới kỉ nguyên hiện đại của ti vi của Đài Loan, rau diếp của Mexico và áo phông của Trung Quốc.

Với hành trình đầu tiên của người châu Âu tới Tân Thế giới, quá trình hội nhập toàn cầu diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Hôm nay, các tàu container đồ sộ, máy bay phản lực, Internet, cùng mạng lưới cung ứng và sản xuất ngày càng được toàn cầu hóa chỉ là những bước tiến xa hơn của một quá trình đã diễn ra suốt 5.000 năm qua. Nếu chúng ta muốn biết về những mô hình thương mại toàn cầu đang chuyển dịch nhanh chóng ngày nay, cách thực sự hữu ích là tìm hiểu những gì đã xảy ra trước đây.

Thông qua những câu chuyện và ý tưởng được chọn lọc kỹ càng, tác giả đã cung cấp thông tin và thách thức các nhận định ở cả hai góc độ tư tưởng lớn trong vấn đề tự do thương mại: “tự do thương mại tạo ra những sự khích lệ và cơ hội ngang bằng giúp nâng cao phúc lợi nói chung cho con người đồng thời làm gia tăng chênh lệch giàu nghèo với ảnh hưởng xấu về mặt xã hội.”

Cuốn sách Lịch sử giao thương: Thương mại định hình thế giới như thế nào? được cấu trúc như sau:

Chương 1 và Chương 2 bàn về nguồn gốc của thương mại thế giới, bắt đầu với những bằng chứng rời rạc đầu tiên về buôn bán đường dài Thời kỳ Đồ đá. Trục thương mại đầu tiên này trải dài hơn 4.800 km từ những ngọn đồi ở Anatolia, xuyên vùng Lưỡng Hà, ra khỏi vịnh Ba Tư, ngang qua bờ biển Ấn Độ Dương, và vươn tới sông Indus. Những điểm trọng yếu của trục thương mại này là các trung tâm lớn kế tiếp nhau ở Ur, Akkad, Babylon, và Nineveh (tất cả đều thuộc Iraq ngày nay).

Chương 3 tới Chương 6 trình bày con đường hình thành thương mại ở Ấn Độ Dương. Câu chuyện này bắt đầu chính xác ở vùng phía tây Ả-rập xa xôi từ cuối thời cổ đại và thuật lại chi tiết sự lan tỏa mạnh mẽ của Hồi giáo trong thương mại, với tầm ảnh hưởng từ Andalusia tới Philippines, mà thiên sứ được chọn, Nhà tiên tri Muhammad, lại chính là một nhà buôn. Hồi giáo tạo nên sự gắn kết để hình thành một hệ thống tiên tiến gồm các thương cảng lớn, pha tạp dân địa phương, hộ gia đình buôn bán và các tầng lớp khác từ khắp nơi tụ hội cho một mục đích duy nhất: lợi nhuận.

Chương 7 tới Chương 10 trình bày chi tiết làm thế nào hệ thống thương mại đa văn hóa rộng lớn này lại bị tan nát khi Vasco da Gama giành được lợi thế trước “sự phong tỏa” của Hồi giáo, trước đó đã ngăn cản các nhà buôn châu Âu trước cánh cổng phía tây của Ấn Độ Dương.

Chương 11 tới Chương 14 nghiên cứu thương mại toàn cầu ngày nay dựa trên các học thuyết kinh tế hiện đại cơ bản. Giống như quan điểm rất nổi tiếng của Keynes: “Những người thực tế, tin rằng họ nằm ngoài tầm ảnh hưởng của mọi lý thuyết, thường lại bị vài nhà kinh tế học lỗi thời chi phối. Còn những kẻ điên rồ nắm trong tay quyền lực, nghe theo những sứ mệnh viển vông, lại đi gieo rắc sự điên cuồng từ các tác giả tầm thường của vài năm về trước.”

Pietra Rivoli, tác giả cuốn The Travels of a T-Shirt in the Global Economy (tạm dịch Du hành cùng áo phông trong nền kinh tế toàn cầu) đã viết: "Lịch sử thương mại từ thời cổ đại đến hiện tại là một câu chuyện về sự thôi thúc không thể cưỡng lại của công cuộc trao đổi hàng hóa, từ đó nó đã khơi nguồn trao đổi nghệ thuật, khoa học và ý tưởng. Câu chuyện về thương mại là câu chuyện về nhân loại, với một cái kết hạnh phúc trọn vẹn." 

Minh Anh

Tin nổi bật